امیرحسین گرکانی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا در پاسخ به این سوال که رویکردهای نوین تصمیم گیری و حل مسایل در سوانح طبیعی چگونه است، اظهار داشت: در هنگام وقوع بلایا کاهش ریسک مردم – محور، نیازمند ارایه راهکارهایی نوین در آموزش است،. تحقیقات نشان داده کمک‌رسانی زمانی که بازیگران محلی قوی در منطقه وجود دارند، کارآمدتر است.
وی ادامه داد: افزایش جمعیت، رشد شهرنشینی، تغییرات شدید اقلیمی و نیز سوانح انسان ساخت جوامع صنعتی منجر به افزایش خطر سوانح طبیعی شده است.
وی افزود: در مواجهه با این تغییرات جوامع و دولت‌ها نیازمند راه‌حل‌هایی نوآورانه برای مدیریت بهتر سوانح و ارتقای تاب‌آوری هستند.
رییس پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی تصریح کرد: اغلب این کلمه با فناوری همراه شده و انتظار می‌رود راه‌حلی کاملا جدید باشد اما در حقیقت راه‌حلی که از نظر هزینه به‌صرفه بوده و در سوانح، تاثیر مثبتی در حفظ جان و دارایی داشته باشد، نوآورانه است. از این منظر نوآوری‌ها می‌توانند اشکال مختلفی از جمله تولیدات فناورانه، فرایندها، سیاست‌ها، ابزارها، روش‌ها و نحوه تفکر به خود بگیرند.
گرکانی به پیشرفت‌های فناوری در زمینه مدیریت سوانح اشاره کرد و اظهار داشت: در دهه‌های گذشته شاهد افزایش بی‌سابقه اطلاعات در ارتباط با سوانح گوناگون بوده‌ایم. پیشرفت‌های فناوری نه‌تنها در تولید این اطلاعات نقش تعیین‌کننده‌ای داشته بلکه در نحوه استفاده از آنها نیز مفید خواهد بود به طور مثال یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی می‌توانند فواید زیادی در ارتباط با مدیریت ریسک سوانح داشته باشند.
به گفته وی یکی دیگر از کاربردهای فناوری‌های نوین می‌تواند در به اشتراک‌گذاری و بازتولید دانش و اطلاعات باشد.
این کارشناس از مهم‌ترین حوزه‌های نیازمند نوآوری در مدیریت سوانح را حوزه توسعه دانست و یادآور شد: این حوزه در همه ابعاد خود از کالبدی گرفته تا اجتماعی و اقتصادی رابطه تنگاتنگی با ریسک و تاب‌آوری یک جامعه دارد.
گرکانی توضیح داد: در پژوهش موسسه بین‌المللی علم سانحه در ژاپن، ۳۰ نوآوری در ۱۰ حوزه به عنوان برخی از اصلی‌ترین نوآوری‌ها در تحقق توسعه پایدار و تاب‌آور معرفی شده‌اند که این ۱۰ حوزه شامل پاسخ به شرایط اضطراری، سلامت، جنسیت، آب، کودکان، آموزش، کشاورزی، هشدار اولیه، ناتوانی جسمی و ذهنی و معیشت هستند.
وی خاطرنشان کرد: ایفای نقش بازیگران محلی شامل ساکنان، داوطلبان، سازمان‌های مردم‌نهاد، بنگاه‌های تجاری، گروه‌های مذهبی و مسوولان محلی در قبل، هنگام و پس از سانحه، بر کیفیت و سرعت انجام امداد تاثیرگذار است که برای تحقق این خواسته به نوآوری‌هایی به منظور ارتقای نقش بازیگران نیاز است.
رییس پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت بلایای طبیعی افزود: بازیگران محلی که نخستین افراد در محل در هنگام وقوع سوانح هستند معمولا به طور مناسب در فرآیندهای امدادرسانی، تلفیق نشده کنار گذاشته می‌شوند.
گرکانی یادآور شد: در بازیابی پس از سانحه نیز بازیگران محلی در ارزیابی نیاز محلی، همکاری در چارچوب بازیابی و تامین مالی بازیابی نقش اساسی دارند اما معمولا رویکردهای موجود این نقش و توانایی را در نظر نگرفته و در تلاش برای بازیابی منطقه آسیب‌دیده از بیرون هستند.
وی توضیح داد: نوآوری در سیاست‌گذاری است، به این معنا که نوآوری تنها به پیشرفت فناوری مربوط نشده و می تواند تغییر در تولیدات، نحوه تفکر، بازنویسی جایگاه بازیگران و شبکه‌سازی باشد که خود نیازمند ارتباط مداوم بین دانشگاه، سیاست گذاران، مسوولان دولتی و عمومی و گروه‌های مردمی است. تنها از این طریق می‌توان ارتباطی سازنده بین علوم، فناوری و سیاست‌گذاری برقرار کرده و به راهکارهایی نوآورانه دست یافت.
به گزارش ایرنا، ایران در حالی ۶ درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است که فقط یک درصد جعیت جهان را دارد و بر اساس مطالعات جهانی، خطر خسارات و زیان های اقتصادی ناشی از حوادث و بلایا در ایران سالانه به طور متوسط پنج میلیارد دلار است و با توجه به امکان وقوع ۵۳ مخاطره جزو ۱۰ کشور حادثه خیز جهان و چهارمین در آسیا است.
٥٣ مخاطره یا حادثه طبق سند راهبرد ملی مدیریت بحران ایران شناسایی شده اند که ۱۴ مخاطره اولویت‌دار از آنها، آتش سوزی (جنگل ها و مراتع – صنعتی و ساختمانی)، آفات نباتی و بیماری های دام، طیور و آبزیان، آلودگی هوا، ازدحام جمعیت، بیابان‌زایی، بیماری‌های فراگیر انسانی، حرکات دامنه ای، حوادث حمل ونقل جاده ای، خشکسالی، زلزله، سیل، فرونشست زمین، گردوغبار و طوفان گردوخاک و موج سرما هدف‌گذاری شده اند که بسته به نیاز و با مخاطرات نوظهور احتمالی، قابلیت به‌روزرسانی دارد.
