با انواع شاخص های بورسی آشنا شوید

شاخص‌های بورسی در سراسر جهان نشان‌دهنده وضعیت بازار هستند و تغییرات در شاخص‌ها برای سرمایه‌گذاران، فعالان اقتصادی و عموم مردم بسیار با اهمیت تلقی می‌شود. در بازار سرمایه ایران نیز شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران یا TEDPIX به عنوان اصلی‌ترین نماگر بورس شناخته می‌شود. در این مقاله با انواع شاخص های بورسی و میزان تاثیرگذاری آن‌ها بر بورس آشنا خواهید شد.

شاخص بورس چیست؟

در بازار سرمایه ایران چندین شاخص مهم و تاثیرگذار وجود دارند، مانند شاخص کل بورس تهران، شاخص کل فرابورس، شاخص هم وزن، شاخص ۵۰ شرکت برتر و چندین شاخص دیگر. همان‌طور که در ابتدا اشاره شد، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذارترین شاخص برای تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه‌گذاری یا سبدگردانی در بورس است.

در تصویر زیر می‌توانید انواع شاخص‌های تاثیرگذار برای سرمایه گذاری در بورس را مشاهده کنید:

همانطور که ملاحظه می‌کنید در تابلوی معاملاتی بازار سهام، تغییرات مولفه‌هایی مانند شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص کل (هم وزن)، شاخص بازار اول و… دیده می‌شود. در حقیقت نحوه محاسبه و سهام شرکت‌هایی که در هر یک از شاخص‌ها فعال هستند، تفاوت میان آن‌ها را رقم می‌زنند. در ادامه به بررسی چند شاخص کاربردی در بورس خواهیم پرداخت.

معرفی انواع شاخص بورس

شاخص‌های بورسی به ترتیب میزان اهمیت می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

• شاخص کل بورس

شاخص کل بورس نشان‌دهنده بازدهی کل بورس بوده و شرکت‌هایی که ارزش بازار بالایی دارند تاثیرگذاری زیادی بر روند تغییرات و بازدهی شاخص کل بورس دارند. در حقیقت، بازدهی روزانه سهام شرکت‌هایی که بالاترین ارزش بازار را دارند تا حد زیادی بازدهی شاخص کل را تعیین کرده و می‌توان گفت وزن شرکت‌ها در عملکرد شاخص کل بورس تاثیر مستقیم دارد.

همانطور که در تصویر فوق مشاهده می‌کنید نمادهایی مانند فملی، فولاد، شستا، وبملت و … به دلیل ارزش بازار بالا و بازدهی بالا در طول یک روز معاملاتی بیشترین تاثیر مثبت را در شاخص کل داشته‌اند.

• شاخص هم وزن

از دیگر شاخص‌های مهم بورسی شاخص هم وزن است که به نوعی وضعیت شرکت‌های با ارزش بازار متوسط یا حتی کوچک بازار را نشان می‌دهد. بر خلاف شاخص کل که وزن شرکت‌ها (ارزش بازار) در بازدهی آن بسیار تاثیرگذار است، در شاخص هم‌وزن، وزن تمامی شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود و بازدهی شرکت‌ها در بازدهی و تغییرات شاخص هم‌وزن اثرگذار هستند.

• شاخص قیمت

به صورت کلی، شاخص قیمت نشان‌دهنده تغییرات قیمتی در سهام شرکت‌ها بوده و تنها قیمت سهام شرکت‌ها در بازدهی این شاخص اثرگذار هستند. در شاخص قیمت هم مانند شاخص کل وزن شرکت‌ها تاثیر مستقیم داشته و تنها تفاوت با شاخص کل، عدم محاسبه سود نقدی شرکت‌ها است. در نمودارهای زیر می‌توانید تفاوت شاخص کل و شاخص قیمت را مشاهده کنید:

در نمودار سمت چپ بازدهی شاخص کل بورس و در سمت راست شاخص قیمت قابل مشاهده است. بازه زمانی برای هر دو شاخص به صورت یکسان بوده و بازدهی شاخص کل کمی بیشتر از شاخص قیمت است. دلیل این اختلاف بازدهی، تنها اثر سود نقدی شرکت‌ها در نحوه محاسبه بازدهی شاخص کل بورس است.

• شاخص بازده نقدی

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورسی برای تحلیلگران بنیادی شاخص بازده نقدی است. در حقیقت، شاخص بازده نقدی نشان‌دهنده بازدهی سود نقدی شرکت‌ها بوده و افزایش این شاخص به معنی افزایش سود نقدی در کلیت بازار بوده و افت این شاخص به سرمایه‌گذاران هشدار می‌دهد که سود نقدی بازار کاهش پیدا می‌کند.

• شاخص بازار اول و دوم

شرکت‌های فعال در بورس به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌شوند و این تفکیک براساس مولفه‌هایی مانند میزان سرمایه، درصد شناوری، وضعیت صورت‌های مالی، سودآوری و… صورت می‌گیرد. بازدهی و تغییرات شاخص بازار اول و دوم نیز تحت تاثیر ارزش بازار و تغییرات قیمتی شرکت‌هایی که در آن‌ها فعال هستند قرار دارد.

• شاخص صنعت و مالی

شاخص‌های صنعت و مالی نیز از جمله شاخص‌های مهم در بورس هستند. شاخص صنعت تغییرات و بازدهی شرکت‌های تولیدی را نشان داده و شاخص مالی نشان‌دهنده تغییرات قیمتی و بازدهی شرکت‌های خدماتی است.

• شاخص سهام آزاد شناور

سهام شناور به میزانی از سهام شرکت گفته می‌شود که قابلیت معامله در بورس را داشته و سهامی که به‌صورت روزانه در بورس معامله می‌شود، همان سهام شناور است.

در تابلو معاملات نماد فوق می‌توانید درصد شناوری سهام را مشاهده کنید. تغییرات، بازدهی و نحوه محاسبه شاخص سهام آزاد شناور مانند شاخص کل بوده و فقط میزان سهام شناور شرکت‌ها لحاظ می‌شود، در صورتی که در شاخص کل تمامی سهام شرکت محاسبه می‌شود.

کاربرد شاخص های بورس چیست؟

هریک از شاخص‌های بورسی کاربرد مشخصی دارند. اما به طور کلی تمامی شاخص‌های بورسی و تغییرات آن‌ها نشان‌دهنده وضعیت بورس بوده و سرمایه‌گذاران معمولا عملکرد کلی بورس را با بازدهی شاخص‌های مختلف ارزیابی می‌کنند. به طور مثال زمانی که شاخص کل بورس رشد می‌کند اما شاخص هم‌وزن دچار افت می‌شود، نشان از حمایت حقوقی‌ها از سهام بزرگ بازار دارد. در طرف مقابل، هنگام افت شاخص کل بورس و رشد شاخص هم‌وزن، سرمایه‌گذاران به این باور می‌رسند که سهام کوچک بازار مورد توجه بوده و احتمال رشد دارند.

کلام پایانی

با انواع شاخص‌های بورسی و میزان تاثیرگذاری آن‌ها بر بورس آشنا شدید و دریافتید که شاخص‌های بورس نشان‌دهنده وضعیت کلی بازار هستند. معمولا سرمایه‌گذاران حرفه‌ای تمایل دارند بازدهی بیشتر از انواع شاخص‌ها کسب کنند و سبدگردانی در بورس را برای رسیدن به هدف خود انتخاب می‌کنند.