پس از شیوع ویروس کرونا، یکی از مهم‌ترین سوالاتی که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده این است که آیا حیوانات خانگی نیز به این ویروس مبتلا خواهند شد و می‌توانند ناقل آن باشند؟ پس از این که نتیجه آزمایش تعدادی سگ و گربه مثبت اعلام شد، این نگرانی‌ها جدی‌تر شد. اما در روزهای گذشته اعلام شد که یکی از ببرهای باغ وحشی در آمریکا نیز به این ویروس مبتلا شده‌است و پس از آن موج تازه‌ای از شایعات و گمانه‌زنی‌ها درباره رابطه کرونا و حیوانات و خطر حضور در کنار آن‌ها به راه افتاد.
ویروس کرونا از آن دسته ویروس‌هایی است که قابلیت انتقال بین انسان و حیوان را دارد. ظاهرا این ویروس در شهر نیویورک از یکی از افراد مبتلا به ۳ شیر و ۴ ببر منتقل شده است که نادیا، ببر ۴ ساله‌ای که در چند روز گذشته در صدر خبرها بوده نیز یکی از آن‌هاست. با وجود این که جواب آزمایش این حیوانات مثبت بوده است، اما باغ وحش محل نگه‌داری آن‌ها امید دارد همه آن‌ها کاملا بهبود بیابند.
در حال حاضر، دانشمندان درباره نحوه انتقال این ویروس به اولین انسان مبتلا و همچنین اولین حیوانی که این ویروس را به انسان انتقال داده است، اطلاع دقیقی در اختیار ندارند. در ابتدا تصور می‌شد که بازار ماهی‌فروشان (حیوانات خوراکی و غذاهای دریایی) در شهر ووهان چین منشا انتقال این ویروس به اولین انسان بوده است، اما مطالعاتی که در ماه ژانویه صورت گرفت مشخص کرد که اولین فرد آلوده‌ای که شناسایی شده هیچ تماسی با این بازار نداشته است.
مطالعات دیگر حاکی از آن است که ۹۹ درصد ژنوم ویروس موجود در بدن بیماران مبتلا به کووید-۱۹ با ژنوم یافت شده از آن در پنگولین مشابه است. پنگولین نوعی مورچه‌خوار است که طبق اعلام بنیاد حیات وحش جهانی، پرفروش‌ترین پستان‌دار در آسیا به شمار می‌آید. آن‌گونه که در نتایج این تحقیقات ذکر شده است، احتمالا پنگولین این ویروس را از خفاش‌ها به انسان انتقال داده است. تحلیل‌های ابتدایی از شباهت ۹۶ درصدی ژنوم کرونا ویروس یافت شده در انسان با ویروس موجود در بدن خفاش‌ها حکایت دارند که عامل انتقال دو بیماری SARS و MERS نیز شناخته می‌شوند.
طبق اعلام مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا، با وجود این که این ویروس با انتقال از یک گونه جانوری به گونه دیگر باعث ایجاد یک خطر همه‌گیر (پاندمیک) در جهان شده است؛ انتقال میان‌جانوری و گسترش آن به این روش چندان رایج نیست. بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، تا کنون هیچ مدرکی مبنی بر انتقال ویروس کرونا از حیوانات خانگی به یک انسان در هیچ نقطه‌ای از دنیا مشاهده نشده است. علی‌رغم این اطلاعیه سازمان بهداشت جهانی، برخی از گروه‌های مدافع حیوانات ابراز نگرانی کرده‌اند که ترس از حیوانات خانگی افرادی که به کووید-۱۹ مبتلا هستند باعث گمراهی شود و بسیاری از این حیوانات در جامعه رها شوند و یا با آن‌ها بد رفتاری شود.
تا به‌حال موارد نادری از سگ‌ها و گربه‌های خانگی آلوده به ویروس کرونا کشف شده‌اند که پس از ابتلای صاحبان‌شان به کرونا، نتایج آزمایش این حیوانات نیز مثبت اعلام شده است. در ماه فوریه نتیجه آزمایش یک سگ پامرانین تقریبا مثبت اعلام شد و این حیوان در ماه مارس از دنیا رفت. اما طبق گزارش South China Morning Post، ممکن است علت مرگ این سگ سن بالای او بوده باشد. پس از آن، یک سگ دو ساله از نوع ژرمن شپرد نیز در هنگ کنگ یافت شد که پس از آزمایش مثبت صاحبش، مشخص شد این حیوان هم به ویروس کرونا آلوده شده است. اما در کمال تعجب، جواب آزمایش سگ دیگری که در این خانه زندگی می‌کند منفی اعلام شده و او سالم است.
کیس‌های حیوانی آلوده در هنگ کنگ به این دو مورد ختم نشده‌اند و یک گربه نیز در این منطقه به کرونا مبتلا شده است. اما گربه دیگری که در خبرها به آن اشاره شده در کشور بلژیک قرار دارد و طبق اعلام سرویس دامپزشکی ملی این کشور، تا کنون علائمی از بیماری‌های گوارشی و تنفسی را از خود نشان داده است.
طبق مطالعات انجام شده در چین، احتمالا گربه‌ها نسبت به سگ‌ها بیشتر مستعد دریافت ویروس کرونا هستند. در این تحقیق گربه‌های خانگی مبتلا به کووید-۱۹ که نمونه‌هایی از ویروس را در بینی خود داشتند در کنار گربه‌هایی که سالم بودند قرار داده شدند. مدتی بعد، محققان متوجه شدند که گربه‌های سالم نیز به این ویروس آلوده شده‌اند و احتمالا انتقال ویروس از طریق قطرات تنفسی صورت گرفته است. انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی دقیقا همان روش رایج انتقال آن در میان انسان‌هاست که عمدتا از طریق عطسه و سرفه فرد آلوده صورت می‌گیرد.
در تحقیق مشابهی سگ‌ها نیز مورد آزمایش قرار گرفتند و آن‌گونه که انتظار می‌رفت، مقاومت آن‌ها بیشتر بود و انتقال از یک سگ به سگ دیگر اتفاق نیفتاد. اما اگر نگران این مورد هستید که گربه خانگی شما عامل انتقال ویروس باشد، باید اعلام کنیم که تا زمان نگارش این مطلب هیچ مدرکی از پخش میزان کافی ویروس از سوی گربه برای آلوده کردن یک انسان یافت نشده است. البته توجه داشته باشید که به دلیل جدید و ناشناخته بودن ویروس کرونا، اطلاعات ما درباره این ویروس کامل نیست و ممکن است در آینده یافته‌های جدیدی کشف شوند که دانسته‌های فعلی را نقض کنند. بنابراین، احتیاط و رعایت موارد بهداشتی توصیه شده از سوی مراجع رسمی همچون سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس عاقلانه‌ترین کار ممکن است.
لیندا سایف، ویروس شناس دانشگاه ایالتی اوهایو در مصاحبه با نشریه Nature گفته است که باید با تردید به نتایج حاصل از این آزمایش‌ها نگریست؛ زیرا تعاملات روزمره میان انسان و حیوانات خانگی در این آزمایش‌ها در نظر گرفته نشده است.
بر اساس توصیه CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا) اگر فردی به ویروس کرونا آلوده شده است، باید از بغل کردن، بوسیدن، رابطه نزدیک و تقسیم کردن غذای خود با حیوانات خانگی خودداری کند تا از انتقال ویروس به حیوان جلوگیری شود. در چنین شرایطی، بهتر است از افراد سالم خواسته شود تا مراقبت از حیوان را بر عهده بگیرند. اما اگر خود شخص بیمار مجبور است از آن مراقبت کند، باید قبل و بعد از تماس با حیوان دست‌های خود را با دقت و طبق اصول بهداشتی بشوید. همچنین، اگر شخصی فکر می‌کند نشانه‌های ابتلا به ویروس را دارد، اما هنوز آزمایش نداده یا منتظر اعلام جواب آزمایش خود است؛ باید موارد ذکر شده را رعایت کند. استفاده از ماسک در هنگام مواجه شدن با حیوانات خانگی نیز یکی از توصیه‌های انجمن دامپزشکی آمریکا برای افراد بیمار است.
به دلیل تفاوت عمر ویروس کرونا روی سطوح مختلف، این احتمال وجود دارد که دوستان پشمالوی ما بدون ابتلا به ویروس، آن را در موهای خود حمل کنند. اما تا الان تحقیقات درباره دوام ویروس روی سطوح به مواردی مانند پلاستیک، مقوا و کارتن، فلز و کاغذ خلاصه می‌شود و تحقیقی بر روی موی بدن حیوانات انجام نشده است. با توجه به اعلام انجمن دامپزشکی آمریکا، معمولا بقا و گسترش ویروس از فردی به فرد دیگر از طریق سطوح دارای خلل و فرج مانند مو یا خز سخت‌تر است؛ زیرا احتمال گرفتار شدن ویروس در حفره‌های آن مواد بیشتر خواهد بود.
CDC اعلام کرده است هر حیوانی می‌تواند حامل ذرات و اجرام ریزی باشد که باعث بیماری انسان شوند؛ پس چه بیماری همه‌گیری وجود داشته باشد و چه وجود نداشته باشد، بهتر است قبل و بعد از تماس با حیوان، غذایش و یا فضولاتش دست‌های خود را بشوییم.
در پایان، ذکر این نکته لازم است که همان‌گونه که در این دوران از اعضای خانواده و عزیزان خود مراقبت می‌کنیم، نباید فراموش کنیم که حیوانات خانگی نیز در طول این بحران به حمایت و مراقبت نیاز دارند. رعایت نکات ایمنی همچون حفظ فاصله ضروری و استفاده از ابزارهای مراقبتی مانند ماسک در هنگام تماس با حیوانات موجب می‌شود علاوه بر سلامت خود، از سلامتی آن‌ها نیز مراقبت کنیم.
منبع: The Verge
