آیا می‌دانید بیماری پسوریازیس چیست؟ بیماری پسوریازیس (Psoriasis) که با نام‌های بیماری صدف پوستی یا صدفک هم شناخته می‌شود یک بیماری خود ایمنی پوستی است که خود را با خارش و التهاب پوست بدن بروز می‌دهد، ولی می‌تواند به بخش‌های دیگر بدن نیز آسیب برساند و خطرناک شود. این بیماری ممکن است در مواقع مختلف تشدید شده، بهبود پیدا کند یا مجدد بروز کند. در این بیماری سلول‌ها در سطح پوست بدن، چرخه زندگی سریع‌تری دارند و با سرعت زیاد تولید می‌شوند. به همین دلیل بافت زمخت، ضخیم و نقره‌ای رنگی به وجود می‌آورند که باعث خارش، التهاب و قرمزی پوست می‌شود. هدف از درمان پسوریازیس توقف رشد سریع سلول‌هاست.
علت از بین رفتن حالت طبیعی پوست
در این بیماری سیستم ایمنی سیگنال‌های نادرست ارسال می‌کند و به همین دلیل رشد سلول‌های پوست افزایش می‌یابد. در حالت طبیعی بدن، سلول‌های پوست از عمق و از لایه‌های زیرین به سمت روی پوست حرکت می‌کنند و به صورت سلول‌های مرده از بدن خارج می‌شوند. ولی در بیماری پسوریازیس با رشد بیشتر سلول‌ها، چندین لایه سلول مرده روی پوست جمع می‌شود که حالتی فلسی و پوسته پوسته به وجود می‌آورند.
ابتلا به این بیماری در سنین مختلف دیده می‌شود، نوع اولیه آن اغلب در سنین جوانی نمود پیدا می‌کند که ممکن است در سنین بالاتر نیز تشدید شود. واژه یونانی psora که نام بیماری از آن گرفته شده، به معنای خارش است.
باید متذکر شد که این بیماری واگیردار و مسری نیست.
گفته شده است که دلیل اصلی بیماری پسوریازیس به وراثت باز می‌گردد. به این معنا که از بدو تولد در ژن فرد وجود دارد، ولی بروز آن قطعی نیست. برخی از عوامل مانند عفونت، تحریکات موضعی، داروهای خاص، آسیب پوست، آب و هوا، سیگار، الکل و استرس می‌تواند این بیماری را نمایان کند. علائم شایع پسوریازیس اغلب در ناحیه آرنج، زانو و سر دیده می‌شود.
علائم بیماری پسوریازیس چیست؟
علائم بیماری پسوریازیس در افراد مختلف متفاوت است، ولی نشانه‌های رایج آن را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
- لکه‌های قرمز پوستی با فلس‌های ضخیم نقره‌ای رنگ
- نقاط کوچک پوسته پوسته (عموماً در کودکان)
- پوست خشک و ترک خورده با احتمال خونریزی
- خارش، سوزش و درد
- ناخن‌های ضخیم، حفره‌دار یا شکسته شده
- مفاصل متورم و سفت
لکه‌های قرمز بیماری می‌تواند از چند نقطه کوچک در بدن، تا تمام سطح پوست را درگیر کند.
انواع پسوریازیس
پسوریازیس انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه می‌توانید با آن آشنا شوید.
پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی
این نوع بیماری، شایع‌ترین نوع پسوریازیس به شمار می‌رود. در این بیماری لکه‌های قرمز و خشک روی پوست دیده می‌شود که با بزرگ‌تر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقره‌ای می‌گردند. گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه‌های خون در زیر لایه‌های سلولی دیده می‌شود. ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. تعداد آن‌ها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن ظاهر می‌شوند، حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان.
پسوریازیس ناخن
این دسته از بیماری در بخش کوچکی از ناخن دست یا ناخن پا ظاهر می‌گردد. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ می‌دهد و در مواقع حاد ناخن ضخیم شده و فرم آن از بین می‌رود.
پسوریازیس خالدار یا پسوریازیس قطره‌ای
این بیماری در کودکان و نوجوانان ظاهر می‌شود و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه‌های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می‌شود و اغلب بعد از مدتی از بین می‌رود. لکه‌های کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود می‌آید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده می‌شوند و به ضخیمی پلاک‌ها نیستند.
پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)
این بیماری در بخش‌هایی از پوست بدن به وجود می‌آید که پر چین و چروک باشد. پلاک‌های قرمز، صاف و خارش‌آور در ناحیه‌هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر می‌شوند. پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطحکاک وضعیت وخیم‌تری پیدا می‌کند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.
پسوریازیس پوست سر
اگر پسوریازیس در پوست سر به وجود آید، ممکن است منجر به ضایعات روی صورت، گوش و خط رویش مو هم بشود. به همین دلیل در این حالت عواقبی مانند گسترش پسوریازیس و ریزش مو دور از ذهن نیست.
پسوریازیس پوسته‌ای
نوع نادری از این بیماری است که در سطح وسیع یا حتی کوچک با التهاب بسیار شدید روی دست، پا و انگشتان ظاهر می‌شود. سرعت توسعه این بیماری زیاد است در این وضعیت علاوه بر ضایعات پوستی تارها یا پودرهای حاوی مایع نیز درون پوست دیده می‌شود. تب، لرز، خارش شدید و اسهال در این نوع از بیماری شایع است.
پسوریازیس اریترودرمیک
این نوع از بیماری احتمال شیوع کمتری دارد و می‌تواند تمام سطح بدن را با پوسته‌های قرمز بپوشاند که همراه با خارش و سوزش شدید است.
پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریاتیک
این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل می‌شود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخن‌ها همراه است. نشانه‌های پسوریازیس مفصلی از حالت متوسط تا شدید متغیر است و می‌تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.
درمان بیماری پسوریازیس
اگر مشکوک به ابتلا به یکی از انواع بیماری پسوریازیس هستید، فورا به پزشک مراجعه کنید. تشخیص بیماری پسوریازیس با بررسی دقیق پوست انجام می‌شود و در صورت تشخیص، بخشی از پوست تحت آزمایش میکروسکوپی قرار می‌گیرد.
همان‌طور که گفته شد در درمان پسوریازیس هدف اصلی کاهش رشد سلولی است. این بیماری به طور صد در صد درمان نمی‌شود ولی می‌توان علائم آن را به میزان زیادی کنترل کرد. درمان هم با مشورت و مراجعه پزشک صورت می‌گیرد و داروها هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی در برنامه گنجانده می‌شود. انتخاب نوع درمان و البته اندازه نیاز به دارو با توجه به سن فرد و وضعیت بیماری تعیین می‌شود.
یکی از ساده‌ترین راه‌های درمان بیماری پسوریازیس استفاده از کرم‌های مرطوب کننده است. البته که در موارد حاد این محصولات تأثیری ندارند ولی در پسوریازیس خفیف می‌تواند از خشکی، فلسی شدن و ترک پوست جلوگیری کند. در موارد شدیدتر برای درمان‌های موضعی از کرم و پمادهای حاوی ترکیبات نفتی از جمله دیررانول، تزارتون و ترکیبات ویتامین دی مانند کلسپتریول، کلسیتریول یا تاکالسیتول استفاده می‌شود. همچنین پماد حاوی ترکیب کورتیکواستروئید نیز در برنامه درمانی قرار می‌گیرد.
برای درمان پسوریازیس سر از لوسیون‌های مخصوص استفاده می‌شود که حاوی اسید سالیسیلیک، زغال، گوگرد و کورتیکواستروئید هستند. شامپوهای ضد شوره و ضد ریزش مو و ویتامین دی نیز می‌توانند برای درمان پوست کف سر نقش مؤثری باشند.
فتوتراپی یا استفاده از اشعه ماورای بنفش برای درمان پسوریازیس در مراکز تخصصی پوست انجام می‌شود. گفته شده نور طبیعی خورشید نیز برای درمان مفید است. در واقع این اشعه آنچه باعث رشد سریع سلولی می‌شود را از بین می‌برد.
در موارد شدید و پیشرفته بیماری پسوریازیس از داروهای خود ایمنی استفاده می‌شود.
چند راهکار خانگی برای درمان پسوریازیس
در کنار درمان‌های دارویی می‌توان با رعایت برخی نکات ساده درمان را تسریع بخشید. البته این موارد به تنهایی باعث درمان نمی‌شوند ولی می‌توانند کمک کننده باشند. این نکات عبارتند از:
حمام کردن روزانه
دوش گرفتن به آرامش پوست ملتهب کمک می‌کند و سلول‌های خشک شده روی سطح پوست را می‌شوید. از صابون‌های خشک و عطری که چربی پوست را از بین می‌برند، استفاده نکنید. توصیه می‌شود در استحمام از آب ولرم به جای آب داغ استفاده کنید. همچنین می‌توانید از خواص روغن‌های گیاهی طبعیی برای نرم کردن و رطوبت رسانی به پوست بهره‌مند شوید.
مرطوب کننده‌ها
بعد از حمام از لوسیون‌های ضد حساسیت و انواع کرم‌های مرطوب کننده استفاده کنید. فراموش نکنید که در فصل‌های سرد و خشک باید بیشتر مراقب پوست خود باشید. بهتر است برای جلوگیری از حساسیت احتمالی از هرگونه محصولات عطری دوری کنید.
نور طبیعی خورشید
قرار گرفتن زیر نور آفتاب به میزان کم، می‌تواند باعث تسکین پوست شود اما استفاده از کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید.
کاهش وزن
رسیدن به وزن متناسب می‌تواند باعث بهبود در تاثیرگذاری روش‌های درمان شود.
استفاده از مکمل‌های غذایی
داروها و ویتامین‌ها در روند بهبود تأثیرگذار هستند. روغن ماهی، امگا ۳، ویتامین دی، شیر سویا و آلوئه ورا نیز باعث بهبود بروز علائم می‌شوند.
رژیم غذایی سالم
از فست فود، گوشت قرمز، مواد غذایی فرآوری شده و چربی‌های اشباع شده دوری کنید و به دنبال تغذیه سالم باشید. پروتئین‌های خالصی مانند مواد غذایی حاوی اسید چرب امگا ۳ مانند ماهی سالمون، میگو، تخم کتان و سویا مفید هستند
حفظ آرامش و دوری از استرس
همان‌طور که گفته شد، استرس و اضطراب از عوامل بروز بیماری پسوریازیس است و می‌تواند باعث وخیم شدن اوضاع شود. آرامش را به زندگی خود بازگردانید و به دنبال یوگا و مدیتیشن بروید.
سیگار ممنوع
این مورد نیز مانند مورد قبلی از عوامل تحریک بیماری به شمار می‌رود. اگر به بیماری پسوریازیس مبتلا هستید، به هیچ وجه به سراغ سیگار نروید.
