تشخیص تفاوت شپش و شوره‌ی سر کار دشواری است و شپش به آسانی با شوره‌ی سر اشتباه گرفته می‌شود، که این یک مشکل رایج است.
هر ساله ۶ تا ۱۲ میلیون از مردم آمریکا به شپش سر مبتلا می‌شوند، که بیشتر آنان کودکان ۳ تا ۱۲ ساله هستند. شپش هجوم موقت حشرات است، در حالی که شوره‌ی سر یک عارضه‌ی پوستی مزمن است. شپش و شوره‌ی سر معمولا در خانه قابل درمان هستند و تشخیص آن‌ها از یکدیگر، به شما در انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.
در این مقاله به بررسی تفاوت شپش و شوره‌ی سر، علائم، درمان‌های دارویی و خانگی و روش‌های پیشگیری از این دو عارضه می‌پردازیم. در ادامه با دیجی‌کالا مگ همراه باشید.
شپش یا شوره‌ی سر؟
شوره‌ی سر که با نام «درماتیت سبورئیک» هم شناخته می‌شود، یک عارضه‌ی پوستی رایج است که در آن لایه‌ی فوقانی پوست با سرعت زیاد ریزش می‌کند. این ریزش باعث خشک و پوسته پوسته شدن و خارش پوست سر می‌شود. افرادی که به شوره‌ی سر مبتلا هستند، ممکن است فلس یا پوسته‌هایی را روی لباس خود مشاهده کنند. گاهی اوقات قارچ‌ها، بعضی از انواع شوره سر را بوجود می‌آورند که باعث خارش پوست سر می‌شوند.
تفاوت شپش و شوره‌ی سر این است که شپش‌ها انگل‌هایی هستند که روی پوست سر زندگی کرده و از خون انسان تغذیه می‌کنند. شپش‌ها می‌توانند باعث خارش شدید پوست سر شوند.
شپش سر منجر به بیماری خاصی نمی‌شود، اما بسیار مسری است. تماس نزدیک با سر یا موی فردی که شپش دارد، به طور مثال از طریق استفاده از برس مشترک یا بغل کردن، می‌تواند باعث گسترش شپش‌ها شود.
بچه‌ها اغلب همدیگر را بغل یا لمس می‌کنند، به همین دلیل شپش سر در کودکان نسبت به بزرگسالان رایج‌تر است.
در ادامه به بررسی تفاوت شپش و شوره‌ی سر می‌پردازیم.
۱. مکان گسترش
شپش‌ها تخم می‌گذارند؛ به این تخم‌ها، رشک (nit) می‌گویند. در حالی که شوره‌ی سر باعث ایجاد فلس روی پوست می‌شود. شپش و شوره‌ی سر شبیه هم هستند، اما تفاوت آن‌ها را می‌توان از طریق معاینه‌ی از نزدیک پوست سر تشخیص داد.
شپش‌ها تخم می‌گذارند، در حالی که شوره‌ی سر باعث ایجاد فلس روی پوست می‌شود. شپش و شوره‌ی سر شبیه هم هستند، اما تفاوت آن‌ها را می‌توان از طریق معاینه‌ی از نزدیک پوست سر تشخیص داد.
تخم شپش به مو می‌چسبد، در حالی که شوره باعث پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود و این پوسته‌ها به راحتی از مو جدا می‌شوند و می‌ریزند.
شوره روی پوست سر قابل مشاهده است، اما شپش نه روی پوست سر، بلکه روی مو تخم می‌گذارد و این یکی دیگر از تفاوت‌های شپش و شوره‌ی سر است.
۲. میزان سرایت
شوره‌ی سر مسری نیست، اما شپش‌ها به آسانی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. اگر همکلاسی، دوست یا یکی از اعضای خانواده‌تان شپش داشته باشد، ممکن است شما هم دچار شپش شوید و پوست سرتان دچار خارش شود.
۳. خارش
شوره و شپش هر دو منجر به خارش سر می‌شوند. اما تفاوت شپش و شوره‌ی سر این است که زمانی که پوست سر خشک است، شوره باعث خارش بیشتر پوست سر می‌شود. افراد مبتلا به شپش ممکن است احساس کنند چیزی روی پوست سرشان می‌خزد.
۴. گره‌های لنفاوی
شپش می‌تواند باعث عفونت باکتریال شود؛ به‌ویژه زمانی که فرد مبتلا پوست سرش را به‌شدت بخاراند و باعث خونریزی آن شود. اگر شپش دارید ممکن است احساس کنید گره‌های لنفاوی گردن یا پشت گوش‌تان متورم شده است.
۵. رنگ
شپش‌ها بسیار ریز و کوچک هستند و گاهی اوقات ممکن است برای دیدن آن‌ها به ذره بین نیاز شود. دیدن حشرات یا نقاط سیاه و قهوه‌ای رنگ روی پوست سر یا مو، به معنای این است که فرد مبتلا به شپش (و نه شوره) است.
علائم و نشانه‌های شوره
گاهی اوقات «درماتیت سبورئیک» روی سایر قسمت‌های بدن بعضی از افراد مبتلا به شوره‌ی سر هم گسترش می‌یابد. زمانی که این مسأله اتفاق میفتد، فرد مبتلا ممکن است متوجه شود پوست صورت، قفسه‌ی سینه، گردن و گوش‌هایش فلس مانند یا پوسته پوسته شده‌اند.
این نواحی ممکن است خشک و قرمز یا درناک و خارش‌دار باشند. با این حال، بیشتر افراد نوع خفیف شوره را فقط روی پوست سرشان تجربه می‌کنند.
علائم شوره‌ی سر به شرح زیر هستند؛
- فلس مانند شدن پوست سر که یا خیلی چرب است یا خیلی خشک.
- فلس‌های سفید یا زرد رنگ روی لباس
- خارش پوست سر
- تکه‌های قرمز رنگ روی پوست سر
- بدتر شدن علائم در زمستان یا آب و هوای خشک
بعضی از افراد مبتلا به شوره‌ی سر، دچار ریزش موی موقتی می‌شوند. با این حال ریزش مو در سایر بیماری‌های مرتبط با مو شایع‌تر است.
علائم و نشانه‌های شپش
شپش‌ها در میان کودکان و افرادی که در تماس نزدیک با کودکان هستند، مانند معلمان، والدین و پرستاران شایع‌تر است.
نشانه‌ها و علائم شپش به شرح زیر هستند؛
- خارش شدید پوست سر
- به وجود آمدن نقاط قرمز یا خونی به علت خاراندن
- گره‌های لنفاوی ملتهب و متورم
- تخم‌های شپش به شکل قطره‌ی اشک بر روی مو
- نقاط سیاه رنگ و کوچک بر روی پوست سر یا روی مو
چه عاملی منجر به شپش و شوره‌ی سر می‌شود؟
یکی دیگر از تفاوت‌های شپش و شوره‌ی سر، عوامل ایجاد کننده‌ی آن‌ها است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
عامل ایجاد کننده‌ی شپش
شپش‌ها حشرات انگلی هستند که توانایی خزیدن دارند و از طریق تماس نزدیک به افراد دیگر منتقل می‌شوند. شپش می‌تواند روی لباس، رختخواب، حوله و وسایل شخصی مانند شانه، کلاه و زیورآلات مو بخزد. فرد مبتلا به شپش سر می‌تواند به راحتی این حشرات را به سایر اعضای خانواده‌ی خود منتقل کند.
عامل ایجاد کننده‌ی شوره‌ی سر
شوره‌ی سر یک عارضه‌ی پوستی غیرمسری و غیرالتهابی است. خشکی یا چرب بودن بیش از حد پوست سر، قارچ پوستی و بعضی فاکتورهای ژنتیکی معمولا با شوره‌ی سر در ارتباط هستند.
شوره‌ی سر معمولا نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما افراد مسن و خردسالان هم ممکن است دچار پوسته پوسته شدن پوست سر شوند. «کلاهک گهواره‌ای» نوعی شوره‌ی سر رایج در میان نوزادان و کودکان است.
درمان شپش
اگر فردی در خانواده‌ی شما به شپش سر مبتلا است، تمام اعضای خانواده‌تان را برای وجود این حشره بررسی کنید؛ به‌ویژه اگر از تختخواب مشترک استفاده می‌کنید. شپش‌ها به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.
درمان شپش با شامپوهای دارویی ضد شپش
برای درمان شپش سر می‌توانید از شامپوهای دارویی استفاده کنید. شامپوهایی که حاوی پرمترین و پیرترین هستند، شپش‌ها و تخم آن را از بین می‌برند.
استفاده از این شامپوها به بزرگسالان و کودکان بالای ۲ سال توصیه می‌شود. برای اطمینان از ریشه کن شدن کامل شپش‌ها، باید بعد از گذشت ۷ تا ۱۰ روز دوباره موهای خود را با شامپوهای تجویز شده بشویید.
برای استفاده از شامپو در درمان شپش سر، نکات زیر را در نظر داشته باشید؛
- برای جلوگیری از خیس شدن یا لکه‌دار شدن لباس، آن را قبل از استفاده از شامپو در بیاورید.
- از دارو، طبق دستورالعمل نوشته شده روی جعبه استفاده کنید. اگر موهای بلندی دارید، ممکن است به دو عدد شامپو نیاز پیدا کنید.
- بعد از گذشت ۸ تا ۱۲ ساعت از استفاده‌ی دارو، سر را برای وجود شپش‌های زنده بررسی کنید. شپش‌های زنده و مرده را به کمک شانه‌ای با دندانه‌های ریز خارج کنید.
معمولا توصیه می‌شود که درمان شپش سر تا زمانی که تمام شپش‌ها و تخم‌ها از بین بروند، ادامه پیدا کند. با توجه به نوع دارو، ادامه‌ی درمان معمولا ۷ تا ۹ روز بعد از اولین درمان یا زمانی که متوجه وجود شپش زنده شدید، توصیه می‌شود.
داروها
شما ممکن است به استفاده از داروهای با نسخه‌ی پزشک یا بدون نسخه‌ی پزشک نیاز پیدا کنید. این داروها به شرح زیر هستند؛
- پیرترین (قابل خرید بدون نسخه‌ی پزشک)
- لوسیون پرمترین۱ درصد (قابل خرید بدون نسخه‌ی پزشک)
- لوسیون بنزیل الکل ۵ درصد (قابل خرید با نسخه‌ی پزشک)
- لوسیون ایورمکتین ۵ درصد (قابل خرید با نسخه‌ی پزشک)
- لوسیون مالاتیون ۵ درصد (قابل خرید با نسخه‌ی پزشک)
- سوسپانسیون موضعی اسپینوزاد ۹ درصد (قابل خرید با نسخه‌ی پزشک)
درمان خانگی شپش سر
می‌توانید در کنار شامپوهای درمانی، از درمان‌های غیردارویی برای کمک به پیشگیری از انتشار شپش سر استفاده کنید.
برای اینکه اطمینان حاصل کنید که تمام حشرات ریز و تخم آن‌ها از بین رفته‌اند، باید اقداماتی را در منزل انجام دهید. به طور مثال لباس‌ها، حوله‌ها و رختخواب‌ها را در آب بسیار داغ بشویید و آن‌ها را با حرارت بسیار بالا خشک کنید.
رومبلی‌ها و فرش‌ها را جارو بکشید و اسباب بازی‌های بچه‌ها را دست‌کم به مدت ۳ روز تا ۲ هفته داخل یک کیسه بگذارید. به این طریق شپش‌های باقی مانده بدون دسترسی به غذا از بین می‌روند.
درمان شوره‌ی سر
در ادامه به روش‌های مؤثر برای درمان شوره‌ی سر می‌پردازیم.
درمان شوره با شامپوهای ضد شوره
شما می‌توانید درمان شوره‌ی سر را به کمک شامپوهای مخصوصی که برای کند کردن فرآیند پوسته‌ریزی یا درمان عفونت‌های قارچی (عامل پوسته پوسته شدن پوست) طراحی شده‌اند، انجام دهید.
از شامپوهای حاوی قطران زغال سنگ (کول تار)، سالیسیلیک اسید، کتوکنازول یا سلنیوم سولفید استفاده کنید. برای کنترل پوسته ریزی شدید هر روز، و برای کنترل علائم جزئی به صورت هفتگی از شامپوهای ضد شوره استفاده کنید.
درمان خانگی شوره‌ی سر
طبق اظهارات کلنیک مایو، بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که روغن درخت چای در درمان شوره‌ی مؤثر است.
چگونه می‌توان از ابتلا به شپش پیشگیری کرد؟
شپش می‌تواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد. شپش نشانه‌ی کثیفی یا بهداشت نامناسب نیست و طول موها در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به شپش تأثیری ندارد.
این حشرات از طریق تماس نزدیک منتقل می‌شوند، بنابراین برای جلوگیری از هجوم شپش سر، باید از تماس با فرد مبتلا به شپش خودداری کنید. اجازه ندهید هیچ‌کس از وسایل شخصی شما مانند شانه، روسری و کش مو استفاده کند.
به کودکان خود بگویید که از تماس با موی دوستانش در مدرسه یا در خانه اجتناب کنند. اگر در معرض تماس نزدیک با فرد مبتلا به شپش قرار گرفتید، هر ۳ تا ۴ روز سر خود و کودکان‌تان را برای اطمینان از نبودن شپش یا تخم آن معاینه کنید.
چگونه می‌توان از ابتلا به شوره‌ی سر پیشگیری کرد؟
پیشگیری از شوره‌ی سر در صورتی که از لحاظ ژنتیکی مستعد این عارضه باشید، دشوار است. هرچند روش‌های متعددی برای کاهش فلس‌های پوست سر وجود دارد.
استفاده از شامپوهای ضد شوره و ضد قارچ ممکن است به شما در درمان شوره‌ی سر کمک کند. شامپوهایی که حاوی روغن درخت چای هستند، ممکن است در کاهش شوره‌ی سر موثر باشند.
سایر توصیه‌های خود مراقبتی مؤثر در درمان شوره‌ی به شرح زیر هستند؛
- مدیریت استرس
- ماساژ دادن پوست سر هنگام شستشوی مو به جای خراشیدن آن
- شانه زدن روزانه‌ی مو
- اجتناب از استفاده از مواد شیمایی، از جمله رنگ‌ها و اسپری‌های مو
کلام آخر
در این مقاله به بررسی تفاوت شپش و شوره‌ی سر پرداختیم. از جمله تفاوت‌های شپش و شوره‌ی سر می‌توان به رنگ، مکان گسترش، میزان سرایت و… اشاره کرد. سپس به علائم و نشانه‌های شپش و شوره‌ی سر، عوامل ایجاد کننده‌ی آن‌ها، درمان‌های دارویی و خانگی این دو عارضه پرداختیم. در نهایت به شما گفتیم که با انجام بعضی اقدامات ساده می‌توانید از ابتلا به شپش و شوره‌ی سر پیشگیری کنید.
منبع: medical news today, healthline
