به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، ابوالفضل باقری فرد روز چهارشنبه در وبینار «آسیب شناسی بیماری های جسمی و حرکتی دانش آموزان در دوران کرونا» به میزبانی دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به پیامدهای جسمی دوران پاندمی کووید-۱۹ در کودکان و نوجوانان افزود: در دوران پاندمی به علت فعالیت کمتر جسمی و رژیم غذایی نامطلوب، استفاده طولانی مدت از وسایلی چون موبایل و تبلت، کودکان ممکن است دچار پیامدهایی از جمله چاقی و افزایش وزن، کاهش فعالیت بدنی و اختلال در افزایش قد، اختلالات عضلانی-اسکلتی و اختلالات بینایی شوند.
وی اظهار داشت: چاقی کودکان و نوجوانان عامل خطر و یک تهدید انکارناپذیر است که کرونا با خود برای آنها به ارمغان آورده، از سویی دیگر میزان شیوع چاقی در دختران و پسران سنین کودکی و نوجوانی در سطح جهان در پاندمی کووید-۱۹ افزایش یافته است. روند چاقی کودکان و نوجوانان در هر دو جنس و در همه مناطق جهان افزایش یافته به طوری که میزان شیوع چاقی در پسران کودک و نوجوان ایران ۱۰.۶ درصد و میزان شیوع چاقی در دختران کودک و نوجوان ایران ۸.۶ درصد است.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به فعالیت بدنی ناکافی در کودکان و نوجوانان ابراز داشت: به دلیل آگاهی ناکافی و کمبود زیرساخت لازم، روند فزاینده فعالیت بدنی در سطح جهان به کندی پیش می رود. این موضوع در کودکان و نوجوانان به ویژه در دوران پاندمی مشهودتر است. از هر چهار کودک و نوجوان در جهان، سه نفر فعالیت بدنی کافی (۶۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا زیاد) را انجام نمی دهند. میزان فعالیت بدنی ناکافی در دختران کودک و نوجوان بیش از پسران است.
وی با تاکید بر اینکه کودکان از والدین خود الگو می‌گیرند، اظهار داشت: مهم ترین عوامل خطر رفتاری مانند تغذیه ناسالم، عادت های غلط زندگی و کمبود فعالیت بدنی نقشی عمده در ابتلا به بیماری ها در کودکی و نوجوانی دارند.
معاون وزیر بهداشت با اشاره به اختلالات عضلانی – اسکلتی در کودکان و نوجوانان اضافه کرد: استفاده مداوم کودکان و نوجوانان از وسایل ارتباط مجازی به ویژه در دوران پاندمی کووید۱۹ موجب شده تا این اختلالات شایع‌تر شود. اختلالات عضلانی، اسکلتی از عوامل اصلی ایجاد ناتوانی است و میزان ابتلا به اختلالات عضلانی، اسکلتی در دختران بیش از پسران است.
توصیه هایی به کودکان و نوجوانان
باقری فرد با اشاره به راهکارهای پیشنهادی گفت: دوره های خلاقانه جهت کودکان و نوجوانان، استفاده از فیلم های ویدیویی می تواند سبک زندگی سالم را در این شرایط به بهترین نحو آموزش دهد تا فعالیت کودکان، رژیم غذایی متعادل، الگوی خواب منظم و بهداشت شخصی مناسب را به آنها یاد دهند.
وی افزود: اختلالات عضلانی-اسکلتی شامل درد گردن، مشکلات ساختاری اسکلتی و انحنای ستون فقرات، تغییر شکل ستون مهره‌ها، کمردرد و بیرون زدگی دیسک مهره‌ها، درد و کشیدگی در عضلات مختلف بدن، سندروم تونل کارپ و درد استخوان دنبالچه هستند.
باقری فرد اظهار داشت: ورزش منظم یک راهبرد مهم حفظ سلامتی در کودکان و نوجوانان است. ورزش کنترل وزن را تسهیل می کند، به افزایش استحکام استخوان ها کمک می نماید و عوامل خطرساز قلبی عروقی را بهبود می بخشد. هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه حرکات کششی برای رهاسازی این عضلات انجام شود. این تمرین‌ها به کاهش فشار و تنش وارده بر سیستم عضلانی اسکلتی و پیشگیری از بروز درد کمک می‌کند. تمرین‌های کششی عضلات بین دو کتف و دست‌ها و ساق پا روش مناسبی برای کاهش خستگی و گرفتگی عضلات به شمار می‌رود.
وی ضمن توصیه هایی به کودکان و نوجوانان بیان کرد: ارتفاع صندلی دانش‌آموز باید قابل تنظیم باشد و بهتر است فرد صاف بنشیند و برای جلوگیری از آسیب ستون فقرات و گردن از پشتی مناسب استفاده شود و دست و مچ در یک راستا و موازی با زمین و شانه‌ها در حالت آزاد و آرنج‌ها نزدیک بدن باشد و پاها صاف روی زمین یا روی زیرپایی مناسب قرار گیرد.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش گفت: صفحه نمایش نیز باید در ارتفاع مناسب روبه‌روی صورت قرار گیرد تا نیازی به خم‌کردن گردن نباشد. والدین باید به فرزندان خود آموزش دهند که در زمان استفاده از ابزارهای آموزش‌های از راه دور سر را خم نکنند و کاملاً گردن دانش آموز صاف، بدون زاویه باشد، به شکلی که هیچ فشاری به ستون فقرات وارد نشود.
وی افزود: هنگام کار با کامپیوتر و تلفن همراه، از قوز کردن و خم کردن گردن خودداری شود تا آسیب وارده به ستون فقرات کاهش یابد. یکی از اساسی‌ترین مسائلی که باید مورد توجه مسئولان آموزش و پروش و خانواده‌ها باشد، زمانبندی است. بهتر است آموزش مجازی بیشتر از ۳۵ تا ۴۰ دقیقه و حداکثر در چهار بخش زمانی در روز انجام نگیرد.
معاون آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به پیامدهایی دیگر دوران پاندمی کووید۱۹ در کودکان و نوجوانان اظهار کرد: مطالعه ای در چین علایم افسردگی در۴۳ درصد، اضطراب ۳۷درصد و ترکیب افسردگی و اضطراب در۳۱ درصد نوجوانان را در پاندمی کووید۱۹ گزارش کرده و همچنین اختلالات رفتاری، کاهش عملکرد تحصیلی، کاهش مهارت تعاملات اجتماعی و افزایش احتمالی اعتیاد در نوجوانان این بیماری باعث ایجاد آنها شده است.
وی با اشاره به دانش آموزان با نیازهای ویژه گفت: این دانش آموزان به هفت گروه آموزشی آسیب شنوایی، آسیب بینایی، کم توانی جسمی – حرکتی، کم توانی های ذهنی، اختلال های هیجانی-رفتاری، اختلال طیف اوتیسم، اختلال یادگیری خاص و ناتوانی های شدید و چندگانه تقسیم می شوند که باید آموزش های لازم و متناسب با شرایط و موقعیت زمانی و مکانی به آنها داده شود.
ایجاد مدرسه سالم
عضو شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به گام های موثر برای ایجاد مدرسه سالم افزود: برقراری همکاری های بین بخشی و فرابخشی، به‌روز کردن سیاست ها، تقویت نظام هدایت کننده مدارس، تخصیص منابع، استفاده از شواهد علمی، تقویت همکاری مدرسه و جامعه، تقویت زیرساخت مدارس، طراحی برنامه های آموزشی مناسب، دسترسی معلمان به آموزش های حرفه ای، اطمینان از دسترسی به خدمات سلامت، دخیل کردن دانش‌آموزان در برنامه ها، جلب مشارکت والدین، کارکنان بهداشتی و جامعه محلی در برنامه ها و پایش و ارزشیابی برنامه ها موارد است که می توان در ایجاد مدرسه سالم از آنها استفاده موثر کرد.
باقری فرد همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت آموزش و پرورش را یک ضرورت انکارناپذیر دانست و اظهار داشت: در این راستا دستورالعمل کنترل و پیشگیری کووید ۱۹، نحوه محافظت از دانش آموزان و کارکنان در مدارس، هر دانش آموز یک سفیر سلامت، تفاهم نامه های منعقد شده با وزارت آموزش و پرورش در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۶و همچنین توافق نامه با وزارت آموزش و پرورش در خصوص همکاری با برنامه سلامت دهان و دندان دانش آموزان و توافق نامه اجرایی برنامه خودمراقبتی از جمله این موارد است.
وی با تاکید بر اینکه سلامت در همه سیاست ها یک تعهد ملی است، تصریح کرد: تشکیل دبیرخانه های سلامت در دستگاه های اجرایی بر اساس مصوبات پانزدهمین جلسه شورای عالی سلامت انجام شده است.
معاون آموزشی وزیر بهداشت گفت: اطلاعات مورد نیاز به‌منظور برنامه‌ریزی برای پیشگیری و کنترل بیماریها موجود، تدوین برنامه‌ها و سیاستگذاری مبتنی بر اطلاعات معتبر، می‌تواند به نتایج قابل توجهی در پیشگیری و کنترل بیماریها منتهی شود و در نهایت اینکه با همکاری وزارتخانه ها و سازمان های همکار می‌توان گام بلندی در راستای پیشگیری و کنترل بیماریها برداشت.
باقری فرد اظهار کرد: تعطیلی مدارس از هم لحاظ جسمی و حرکتی و هم از لحاظ روحی و روانی صدمات جبران ناپذیری به دانش آموزان و به تبع آن به خانواده ها وارد می کند. سلامت موضوعی فرابخشی است که جلب مشارکت تمامی ذی‌نفعان را می طلبد.
۴۳ درصد علت مرگ کودکان در جهان حوادث و سوانح است
وی ادامه داد: روند کاهنده میزان مرگ و میر کودکان در طول زمان و علل اصلی کاهش بیماری های عفونی طی دو دهه اخیر به خاطر گسترش شبکه بهداشت و درمان در کشور، افزایش پوشش واکسیناسیون، افزایش سواد سلامت افراد جامعه، افزایش آگاهی والدین بوده است و برای داشتن جامعه ای ایمن و سالم ادامه این مسیر همچنان ضروری و اجتناب ناپذیر است.
معاون وزیر بهداشت با اشاره به میزان مرگ بر اثر علت مختلف در سنین ۵ تا ۱۹ سال در سطح جهان افزود: در جهان بیشترین علت مرگ در کودکان و نوجوانان (۴۳ درصد) حوادث و سوانح است. ۳۰ درصد علل مرگ بیماری های واگیر، عوامل تغذیه‌ای و ۲۷ درصد علل مرگ بیماری های غیرواگیر و همچنین ۴۳ درصد علل مرگ حوادث و سوانح است.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش ابراز داشت: در سال اخیر در سطح جهان، یک میلیون و ۲۰۰ هزار کودک و نوجوان جان خود را بر اثر بیماریها و حوادث از دست دادند.
باقری فرد با اشاره به میزان مرگ بر اثر علل مختلف در سنین ۵ تا ۱۹ سال در سطح ایران اظهار داشت: علت مرگ در کودکان و نوجوانان در ایران ۸.۳ درصد علت مرگ بیماری های واگیر، عوامل تغذیه‌ای و …۳۷.۷ درصد علت مرگ بیماری های غیرواگیر و ۵۴ درصد علت مرگ حوادث و سوانح بوده است.
معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به شایع ترین علت مرگ در سنین ۵ تا ۱۹ سال در ایران اضافه کرد: حوادث ترافیکی، آسیب ها و سوانح، سرطان ها، بیماری های عفونی شایع، بیماری های قلبی، عروقی و دیابت و بیماری های غدد درون ریز از مهم ترین علل شایع مرگ در این سنین است.
آمار کودکان و نوجوانان مبتلا به برخی بیماریها در ایران و جهان
این استاد دانشگاه با اشاره به تعداد کودکان و نوجوانان مبتلا به برخی بیماری ها در ایران و جهان گفت: سوانح و حوادث (در جهان ۱۵۴ میلیون و ۶۶۷ هزار و ۷۳۴ نفر و در ایران یک میلیون و ۲۶۰ هزار و ۴۸۷ نفر)، بیماری‌های عضلانی و اسکلتی(در جهان ۵۶ میلیون و ۴۳۶ هزار و ۲۳۰ نفر و در ایران ۵۱۰ هزار و ۲۲۳ نفر)، سرطان(در جهان سه میلیون و ۱۵۱ هزار و ۵۷۷ نفر و در ایران ۳۲ هزار و ۸۹ نفر)، دیابت(در جهان هشت میلیون و ۷۸۷ هزار و ۱۴۴ نفر و در ایران ۸۱ هزار و ۳۲۰ نفر)، بیماری های قلبی و عروقی(درجهان ۱۳ میلیون و ۶۳ هزار و ۸۶۲ نفر و در ایران ۱۵۵ هزار و ۴۹۳ نفر)، بیماری های مزمن تنفسی(در جهان ۸۱ میلیون و ۳۵۴ هزار و ۵۸۴ نفر و در ایران ۸۶۵ هزار و ۱۶۶ نفر) و بیماری های دهان و دندان(در جهان ۹۴۳ میلیون و ۸۷۳ هزار و ۹۲ نفر و در ایران ۱۰ میلیون و ۶۲۳ هزار و ۷۲۰ نفر) است و البته توجه به همزمانی کووید۱۹ و بیماری های زمینه‌ای در این خصوص خیلی مهم است.
باقری فرد با اشاره به عوامل اصلی خطر در سنین ۵ تا ۱۹ سال در سطح جهان و ایران خاطر نشان کرد: در ایران، اختلال عملکرد کلیه، آلودگی هوا، قند خون بالا، دود دست دوم، فشار خون بالا است و این عوامل در جهان، منبع آب ناامن، سرویس بهداشتی ناامن، عدم دسترسی به امکانات شستشوی دست، آلودگی ذرات معلق محیط از عوامل خطر اصلی در این سنین است.
معاون آموزشی وزیر بهداشت، با اشاره به اینکه عوامل خطر تهدید کننده سلامت کودکان و نوجوانان در جهان و ایران متفاوت است. ادامه داد: عوامل اصلی ایجاد ناتوانی در سنین ۵ تا ۱۹ سال در سطح ایران عبارتند از اختلالات روانی، اختلالات عصبی، بیماری های پوستی، اختلالات عضلانی، اسکلتی، مشکلات تنفسی مزمن و مصرف مواد و این عوامل در جهان عبارتند از اختلالات روانی، اختلالات عصبی، بیماری های پوستی، اختلالات عضلانی، اسکلتی، کمبودهای تغذیه ای، اختلالات مادری و نوزادی، بیماری های اندام حسی، مالاریا و… است.
اختلالات روانی و عصبی علت ۶۸ درصد ناتوانی ها درکودکان و نوجوانان
وی تاکید کرد: ۶۸ درصد ناتوانی‌ها در کودکان و نوجوانان ناشی از چهار مورد اختلالات روانی، اختلالات عصبی، بیماری های پوستی، اختلالات عضلانی و اسکلتی است.
باقری فرد با اشاره به کودکان و نوجوانان در پاندمی کووید-۱۹ اظهار داشت: بر اساس گزارش های رسمی، در سطح جهان ۱۲ هزار و ۳۰۰ کودک و نوجوان بر اثر ابتلا به کووید-۱۹، جان خود را از دست داده‌اند. ۵۸ درصد این مرگ‌ها در سنین ۱۰ تا ۱۹ سال و ۴۲ درصد آنها در سنین زیر ۹ سال رخ داده است.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اثرات پنهان پاندمی کووید-۱۹ بر کودکان و نوجوانان گفت: یکی از مهم ترین تاثیرات پنهان پاندمی کووید ۱۹ فقر و سوءتغذیه درکودکان و نوجوانان است.
وی اظهار کرد: حدود ۶ تا ۷ میلیون کودک در جهان از قحطی و سوء تغذیه شدید رنج می برند و کووید-۱۹ موجب افزایش فقر در جهان شده و وضعیت تغذیه‌ای کودکان فقیر به مراتب بدتر شده و اختلال پیش آمده در ارایه خدمات بهداشتی در جهان منجر شده که ۱۶۰ میلیون کودک زیر ۵ سال ویتامین A لازم را دریافت نکنند.
معاون آموزشی وزیر بهداشت ادامه داد: تعطیلی مدارس باعث شده تا کودکان وعده غذایی تهیه شده توسط مدارس را دریافت نکرده و از ۱۳۲ میلیون فردی که با شروع پاندمی کووید-۱۹، دچار گرسنگی شدند، ۴۴ میلیون نفر کودک هستند.
وی با اشاره به یکی دیگر از اثرات پنهان پاندمی کووید-۱۹ بر کودکان و نوجوانان گفت: یکی دیگر از تاثیرات پنهان این بیماری فقر و کودکان کار است که حدود ۱۶۰ میلیون کودک کار در جهان( ۶۳ میلیون دختر و ۹۷ میلیون پسر) وجود دارد. بحران اقتصادی ناشی از پاندمی کووید-۱۹ موجب شده کودکان کار ساعات بیشتری را در شرایط نامناسب‌تر به کار بپردازند و این خطر وجود دارد که ۹ میلیون کودک دیگرتا انتهای سال ۲۰۲۲ در سطح جهان به کودکان کار اضافه شوند.
عضو شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به یکی دیگر از اثرات پنهان پاندمی کووید۱۹ بر کودکان و نوجوانان ابراز داشت: فقر و خشونت یکی دیگر از اثرات این بیماری است به طوری که سالانه حدود ۴۰ میلیون کودک در جهان، مورد سوء رفتار واقع می‌شوند. علاوه بر مرگ، آسیب‌های عمیق بر سلامت روان برای بسیاری از قربانیان و شاهدان خشونت وجود دارد.
وی اضافه کرد: بحران ناشی از پاندمی کووید۱۹ بعضا موجب تشدید عوامل اختلاف زا در خانواده مانند ناسازگاری زناشویی، اختلاف والدین و پایین بودن وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی خانواده شده و نهایتا ممکن است موجب افزایش خشونت با کودکان شود.
