طرح شفافیت آرای نمایندگان از طرح‌هایی بود که انعکاس مثبتی در جامعه داشت و مردم از شفافیت در رفتار وکلای خود در نهاد قانونگذاری استقبال گسترده‌ای داشتند. با این حال تصویب آن در مجلس با مشکلاتی روبرو شد و طرح مذکور در جلسه پانزدهم بهمن سال ۱۳۹۹ از صحن علنی رأی نگرفت و از دستور کار خارج شد. این طرح مطابق آیین‌نامه داخلی مجلس برای تصویب به دوسومِ آرای صحن علنی نیاز داشت و تنها با اختلاف سه رأی با کلیات آن مخالفت شد. بایگانی شدن این طرح سبب نارضایتی افکار عمومی شد و انتقادها را روانه مجلس یازدهم کرد و مجلس به حمایت از شفاف نبودن محکوم شد.
سونامی انتقادها از آنجا به سمت موکلان بهارستان نشین سرازیر شد که سمیه محمودی سخنگوی کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد در صورتی که طرح شفافیت آرای نمایندگان بار دیگر در صحن علنی رد شود، به‌طور کلی از دستورکار مجلس خارج می‌شود. این در حالی است که از یک سو جمعی از نمایندگان طی نامه‌ای با 120 امضا به رئیس مجلس تسریع در روند تصویب طرح «شفافیت آرای نمایندگان» را خواستار شده و نسبت به اجرای داوطلبانه مفاد طرح نسبت به آرای خود اعلام آمادگی کردند و از سوی دیگر زمزمه‌ها مبنی بر اینکه طرح شفافیت بار دیگر در صحن رأی نخواهد گرفت شنیده می‌شود.
شفافیت آرا در اندیشه سیاسی اسلام و اندیشه مدرن مورد تاکید است و ثمرات مهمی از جمله پاسخگویی و مسئولیت پذیری نمایندگان و فعال شدن نظارت مردم بر پارلمان، ارتقای بلوغ سیاسی و اجتماعی مردم، جلب مشارکت مردم در فرآیند تقنین و بهبود کیفیت قوانین را در پی دارد. علاوه بر این اصول 69، 84 و 86 و مشروح مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی نیز متضمن پذیرش شفافیت آرای نمایندگان مجلس است. برهمین اساس پس از تصویب قانون آیین نامه داخلی در سال 1361 مقرر شد اصل بر رأی گیری علنی (قیام و قعود و کلیدهای برقی) باشد. مگر در مواردی که به موجب این قانون مستثنی شده است.
مطالعه تجربیات بین المللی حاکی از این است که شفافیت آرای نمایندگان دغدغه سایر کشورها نیز بوده و اغلب کشورها به سمت شفافیت آرا در پارلمان رفته‌اند. پیش از این طرح‌هایی چون «اصلاح ماده 117 قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» ، «الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین نامه داخلی مجلس» ، «شفافیت آرای نظام تقنینی»، «اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با هدف شفافیت عملکرد مجلس» در همین زمینه اعلام وصول شده است.
پر واضح است که شفاف نبودن نظام حکمرانی خصوصاً در نهاد پارلمان ظهور حاکمیت مردم را تضعیف خواهد کرد. در این خصوص رحمت الله نوروزی به عنوان یکی از موافقان شفافیت در نظام تقنینی کشور به ایسکانیوز می‌گوید: شفافیت آرا از نخستین طرح‌هایی بود که در مجلس یازدهم مطرح و در نهایت به کمیسیون تدوین آیین نامه ارجاع شد تا مشکلات آن برطرف شود. اکثر نمایندگان خواستار شفاف شدن آرای مجلس هستند، اما این مسئله مشکلاتی فراروی خود دارد که باید اصلاح شود.
بیشتر بخوانید:
نامه انتقادی نمایندگان به قالیباف درباره طرح «شفافیت آرا»
نماینده زاهدان: هنگام رای‌گیری درباره طرح شفافیت، نظر برخی نمایندگان موافق تغییر کرد
عضو هیئت رئیسه کمیسیون تلفیق شفافیت در تمام ارکان نظام را از چالش‌های فراروی طرح شفافیت آرا عنوان و اظهار کرد: نمایندگان مخالف معتقدند شفافیت باید در تمام قوا شکل بگیرد و نباید مختص مجلس باشد بلکه قانون باید به تمام نهادهای حاکمیتی تعمیم داده شود.
به اعتقاد این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس مردم حق دارند از رأی نمایندگان به طرح ها و لوایح با خبر شوند.چون نماینده وقتی برای رأی دادن به طرح یا لایحه‌ای در صحن مجلس حاضر می‌شود، باید با پشتوانه کار کارشناسی و مطالعه و تحقیق دقیق درباره مسئله مربوطه باشد. اما مخالفان، شفاف شدن رأی نمایندگان به صورت خاص را تبعیض در شفافیت می‌دانند و مشکل عمده بر سر راه تصویب رأی هم همین مسئله است. با این حال نوروزی اذعان دارد که پرونده شفافیت نباید در مجلس یادهم بسته شود و نیازمند ارائه راهکار برای حل چالش‌هایی چون شفاف شدن صحن کمیسیون‌های تخصصی و علنی شدن نشست‌های نمایندگان با وزرای دولت و سوالهایی که از وزرا پرسیده می‌شود هستیم.
حمیدرضا حاجی بابایی نیز در جایگاه موافق سرسخت به نتیجه رسیدن شفافیت در مجلس یاز دهم به ایسکانیوز می‌گوید: شفافیت از طرح‌های بسیار خوب مجلس بوده و تصویب آن قولی است که مجلس یازدهم به مردم داده و باید کمک کنیم این مهم در مجلس انجام بپذیرد. البته ایرادهایی به طرح شفافیت آرای نمایندگان وارد بود که کمیسیون آیین‌نامه روی آن کار کرده تا ابهامات اصلاح و برطرف شود، بنابراین امیدواریم مجلس با رأی قاطع به طرح شفافیت رسالت خود را عمل کند.
نماینده مردم همدان در مجلس شورای اسلامی با تصریح اینکه برخی نمایندگان نسبت به طرح ابهاماتی داشتند که رفع شد، گفت: به شخصه همواره به این طرح رأی مثبت داده‌ام اما ابهامات و دغدغه نمایندگان نیز باید رفع شود. در این صورت طرح شفافیت رأی لازم را در صحن علنی کسب خواهد کرد. طرح شفافیت باید نتیجه بگیرد چون مجلس یازدهم درباره شفافیت به مردم تعهد داده و قطعاً باید به این تعهد پایبندباشد.
21217
