چهلمین روز درگذشت زنده‌یاد دکتر آذرتاش آذرنوش، استاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران چهارشنبه ۲۶ آبان با سخنانی از دکتر احمدرضا خضری، استاد دانشگاه تهران، دکتر عنایت الله فاتحی‌نژاد، استاد دانشگاه آزاد، محمدرضا سحاب، نقشه‌نگار و پژوهشگر، حمزه ایلخانی‌زاده، رئیس سابق فدراسیون چوگان و دکتر اکبر ایرانی، رئیس موسسه میراث مکتوب گرامی داشته شد.
آذرنوش همردیف حسین طه
عنایت‌الله فاتحی‌نژاد، استاد دانشگاه آزاد با اشاره به جایگاه استاد آذرتاش آذرنوش گفت: او با بیش از نیم قرن فعالیت پژوهشی و تحقیقاتی میراث گرانبهایی را به یادگار گذاشت که سالیان دراز دستمایه اصلی همه استادان و پژوهشگرانی خواهد بود که در حوزه زبان و ادبیات عرب و روابط متقابل زبان فارسی و عربی تحقیق و پژوهش می‌کنند. اگرچه امروز فقدان ایشان برای همه ما بسیار غم‌انگیز است اما جای خرسندی و خوشبختی است که استاد رسالت معلمی و استادی خود را به تمام و کمال انجام داد. بی‌شک آذرنوش یکی از بزرگ‌ترین پژوهشگران و استادان در حوزه زبان و ادبیات عربی در ایران معاصر است و گزافه نیست در جایی دیگر ایشان را با طه حسین، نویسنده برجسته مصر مقایسه کردم، زیرا کمتر استاد، محقق و پژوهشگری را سراغ دارم که در دهه‌های اخیر به اندازه ایشان در حوزه‌های مختلف و متعدد قلم زده باشد.
وی افزود: آذرنوش بیش از ۵۰ سال در زمینه تحقیق و پژوهش گام‌های بلند و موثری برداشت، زیرا او معتقد بود ما برای شناخت هویت گذشته خود، فرهنگ و تمدن ایران، تاریخ زبان فارسی، اگاهی از سنت‌ها و آداب ایرانی در قرون گذشته چاره‌ای نداریم جز اینکه به متون کهن عربی، روایت‌ها و اشعار بازمانده از شاعران جاهلی و دوره اسلامی و متونی مانند آثار جاحظ، ابن‌قطیبه، ابوالفرج اصفهانی و امثال او متوسل شویم و آنها را با دقت بخوانیم و بفهمیم و بکاویم و آگاهی‌های تازه و اطلاعات جدیدی را به دست بیارویم. برای این مهم باید با شیوه جدید پژوهش و تحقیق آشنا باشیم و خود، او در بیش از ۳۰۰ مقاله و نوشته که در زمینه ادبیات عرب، شعر و فرهنگ و ادب فارسی که در متون کهن عربی بر جای گذاشت، به راستی همین راه را رفت.
فاتحی‌نژاد ادامه داد: آذرنوش همان قدر که برای پژوهش وقت گذاشت، شاید چندین برابر برای تربیت و پرورش نسل آینده وقت گذاشت تا از همین دانشجویان نسلی تربیت شود که در آینده بتوانند راه او را ادامه دهند. او با کوشش و اشتیاق خاصی در این راه از هیج تلاشی دریغ نکرد وقت و صبر بسیار گذاشت و به حق در این راه موفقیت همراه و یار او بود و بسیاری از کسانی که در زمینه زبان و ادبیات عرب و گذشته زبان و فرهنگ فارسی تحقیق و پژوهش می‌کنند از شاگردان و دانش آموخته مکتب او هستند.
وی افزود: یکی از مسائلی که او به آن توجه داشت و ذهن او را درگیر و دغدغه‌اش در سال‌های پایانی بود و آن وضعیت دانشگاه و آینده مبهم پژوهش و تولید علم بود که از شرایط بدی برخوردار است و ما بارها با هم نشستیم در این رابطه صحبت کردیم و غصه خوردیم! آذرتاش آذرنوش معتقد بود یکی از وظایف دانشگاه تربیت پژوهشگر، تولید علم و بالا بردن قدرت تفکر، تعاقل و خردورزی دانشجویان و دانش‌پژوهان است و برای این مهم مسولان دانشگاه و متولیان امر باید همه نیروی خود را صرف تربیت پژوهشگران و محققان در زمینه‌های مختلف بکنند اما متاسفانه امروز دانشگاه‌های ما روزبه روز از استادان و دانشجویان اهل تحقیق، پژوهش، تفکر و خردورزی تهی‌تر می‌شود و با کمال تاسف با اتخاذ سیاست‌های نادرست و غلط مدرک‌گرایی، مدرک‌سازی، تقلب و سرقت ادبی جای پژوهش و تحقیق و تولید علم را گرفته است.
استاد دانشگاه آزاد گفت: دانشگاه‌ها با دور شدن از رسالت خود، درها را بی‌حساب و کتاب گشوده‌اند و بی‌رویه و بدون برنامه‌ریزی و معیارها و استاندارهای علمی هر سال کرور کرور دانشجو می‌پذیرند؛ دولتی، شبانه، غیرانتفاعی، پردیس ۱، پردیس ۲، نیمه دولتی، آزاد. بدون آن‌که نیاز را بسنجند، بدون اینکه ظرفیت، گنجایش و امکانات خود را توسعه دهند و بی‌آنکه به موضوع اشتغال فارغ‌التحصیلان بیاندیشند و متوجه تبعات آن باشند. در چنین شرایطی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی خود باز ماندند و دانشجویانی که بدون سنجش سطح علمی آنها در دوره کارشناسی ارشد و دکتری پذیرفته می‌شوند، طبیعی است که توانایی پژوهش و تحقیق و مقاله نوشتن و تولید علم را ندارند و در نهایت برای نوشتن مقالات علمی و پژوهشی که لازمه فارغ‌التحصیلی است دست به دامان موسسات مقاله‌نویسی و رساله‌نویسی یا بهتر بگویم مراکز فروش رساله و مقاله می‌شوند که این روزها مثل قارچ در هر کوچه و خیابان سبز شدند و نمونه روشن و عینی آن خیابان انقلاب و روبه‌روی دانشگاه تهران است!
مکانی که باید مظهر فکر، اندیشه و خردگرایی و نماد دانش، علم و حکمت باشد، آکنده از اعلامیه‌های فروش مقاله، رساله و فروش کتاب و علم است. دانشجویان با تحمل هزینه‌های گزاف و بی‌آنکه خود در نگارش مقالات و رسالات دانشگاهی و به اصطلاح کمترین نقشی داشته باشند، فارغ‌التحصیل می‌شوند و با یاد گرفتن شیوه‌های جدید سرقت علمی، دزدی کتاب و مقاله با لقب کارشناس ارشد و دکتر آماده می‌شوند که به عنوان مدرس و استاد دانشگاه پا در کلاس درس بگذارنند و جای خالی امثال آذرنوش پر کنند. دردناک‌تر اینکه با کمال تاسف برخی از استادان نیز برای ارتقای مرتبه علمی همان راه دانشجویان را می‌روند!
تاثیر ایرانیان بر غنای زبان عربی
اکبر ایرانی، رئیس موسسه میراث مکتوب با اشاره به هدف آذرنوش از تالیف و تحقیق دز زبان و ادبیات عرب گفت: وقتی در ایران صحبت از زبان و آموزش زبان عربی می‌شود و همین طور تحقیقات حوزه ادبیات عرب نام استاد آذرتاش آذرنوش آمیخته با این تذکار است و ناخودآگاه نامش تداعی می‌شود. او به عنوان نخستین ایرانی موفق به اخذ درجه دکتری در رشته ادبیات عرب شد و در همین رشته به تدریس و پژوهش و تحقیق پرداخت. امروز نگاهی به فهرست آثارش نشان می‌دهد که او از زمان‌های آغازین تحقیق و پژوهش در روزگار جوانی هدف واحدی را در برابر خود داشت و در پی آن بود که فرهنگ و تمدن ایران را از جامعه پیش از اسلام و قرون اولیه پس از ظهور اسلام استخراج و به تالیف دربیاورد و به نسل جوان معرفی کند.
استاد آذرنوش به دنبال بیان تاثیر ایرانیان بر غنای زبان عربی بود که آن زبان را از آن خود کنند و به جرات می‌توان گفت استاد همه همت خود را به پژوهش و تحقیق در یک دوره مهم تاریخی یعنی سده‌های نخستین پس از اسلام برای یافتن پیوستگی عناصر هویت ایرانی صرف کردند.
۵۸۵۸
