تحقق آرمان شماره دوازده برنامه توسعه پایدار سازمان ملل (UNSDGs) موسوم به «تولید و مصرف مسئولانه»، در فضایی به دور از شعارها و بایدها و نبایدها امری چالش برانگیز است.
در دبیرخانه رویداد تولید مسئولانه و بهره‌وری به بهانه برگزاری این رویداد و در رابطه با چالش های تحقق آرمان شماره 12 با نیلوفر رئیسی هم صحبت شده‌ایم که یکی از مدیران با تجربه حوزه پایداری در سطح کشور به شمار رفته و به واسطه فعالیت خود در صنایع تند مصرف FMCG (شرکت رکسان و دارا با برند نیچرلین Nature Lean) کارشناسی مناسب برای یافتن پاسخ برای چالش های موجود در دستیابی به اهداف تولید و مصرف پایدار است. در این مصاحبه از خانم رئیسی سوالاتی درباره نحوه تشویق مردم به مصرف پایدار و چالشهای بنگاه اقتصادی در فرآیند تولید کالاهای پایدار می پردازیم.
از علاقه خودتان به حوزه پایداری برای ما توضیح دهید. چه شد که به فکر فعالیت در این حوزه افتادید؟
سوال جالبی برای شروع هست . میشود گفت برای من ترکیبی از انتخاب شخصی و اتفاقات مسیر زندگی بوده است. من تحصیلکرده حوزه حفاظت محیطزیست هستم و سالها در این زمینه با سازمانها و پروژههای مختلف همکاری داشتهام. همواره یکی از اصلیترین دغدغههای من در این حوزه کاری، تامین منابع پایدار برای پیشبرد فعالیتها و میزان اثرگذاری آنها بود. تجربه من در همه سالهای گذشته این بود که راهحل پایدار برای حفظ محیطزیست ایجاد یک پل میان چالشهای این حوزه و مسئولیت کسبوکارها و صنایع در قبال پرداختن به آنهاست. هرچه عمیقتر شدم دیدم که یکی از دلایل اصلی عدم وجود این ارتباط، عدم آگاهی و اطلاع صنایع از اثرات خود و به تبع آن مسئولیت واقعی و درست آنها در کاهش این اثرات از یکسو، و ضعف ما محیطزیستیها در ایجاد زبان و ارزش مشترک با صنایع است. بنابراین رفته رفته حوزه پایداری شرکتی به عنوان یک حوزه بینابینی برایم جذابتر شد.
توسعه پایدار در صنعت ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به نظر شما تا استاندارد جهانی چقدر فاصله داریم؟
به طور کلی، فاصله ایران با استانداردهای جهانی در حوزه توسعه پایدار متغیر است و بستگی به زمینه مورد نظر دارد. به نظر من ارزش اصلی باید ایجاد زمینه برای افزایش تطابق با استانداردهای جهانی و بهبود عملکرد در این زمینه‌ها توسط همه بازیگران اصلی این حوزه باشد. دغدغه پایداری و توسعه پایدار برای همه صنایع و حوزهها در ایران یکسان نیست و ممکن است با توجه به اندازه کسبوکار، حوزه فعالیت و شرایط اقتصادی، اجتماعی و محیطی اثرگذار روی کسبوکار متفاوت باشد.
نقش مطالبات عمومی را در قرار گرفتن مباحثی مثل مسئولیت اجتماعی شرکتی و حرکت به سمت اصول پایداری در بین صنایع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مطالبه‌گری میتواند زمینه تصویب قوانین و سیاستگذاریهای اساسی حوزه پایداری و افزایش حمایت از صنایع دارای این رویکرد را فراهم کند که به نظر در مواردی بسیار مهمتر از اثر اول است. اثرگذاری روی صنایع میتواند در جنبههای مختلفی اتفاق بیوفتد و به شکلهای مختلفی روی رفتار صنایع اثر بگذارد و مواردی مانند تأثیر بر تصمیم‌گیری‌های شرکت، افزایش پاسخ به نیازمندی‌های بازار، تأثیر بر اعتبار برند، ارزیابی ریسک‌ها و فرصت‌ها و… را تحت الشعاع خود قرار دهد.
به طور کلی، مطالبات عمومی نقش مهمی در تعیین سیاست‌ها و عملکرد شرکتها در زمینه مسئولیت اجتماعی و پایداری دارند و برای شرکتها امری اساسی برای موفقیت، انعطاف و تابآوری هستند.
جایگاه محصولات پایدار را در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید، آیا تمایل به خرید و تهیه این نوع از محصولات در ایران وجود دارد؟
ارزیابی جایگاه محصولات پایدار در ایران نیاز به ارزیابی اطلاعات و واقعیت‌های متعددی دارد. هنوز میزان شفافیت در بین تولیدکنندگان داخلی با بازار آنها در سطحی نیست که بشود همه و یا بخشی از فاکتورهای مربوط به پایداری را سنجید و حتی بتوان به سادگی فهرستی از این محصولات تهیه کرد. بنابراین سخت است رفتار مشتری و بازار را در مواجهه با این محصولات ارزیابی کرد مگر از راه پرسش کردن! اما چند مورد را میتوان به عنوان محرکهای افزایش تقاضا برای مصرف این محصولات در نظر گرفت. مواردی مانند آگاهی عمومی، نیازهای مصرفکنندگان، توا ن رقابتی صنعت، سیاست‌های دولتی و…. می‌وانند به عنوان کمک کننده در نظر گرفته شوند.
شرکت رکسان و دارا در سالهای اخیر با تولید محصول نوآورانه پا به عرصه تولید محصولات پایدار گذاشته است. لطفا برای خوانندگان این مطلب درباره دغدغههای این شرکت برای حضور در بازار محصولات پایدار توضیحاتی را ارائه دهید.
شرکتها خواهناخواه شبیه راهبران و مدیران خود میشوند و این را همه ما در محیطهای کاری خود تجربه کردهایم. برای مثال اینجا مسئله مربوط به شفافیت و سلامت مالی و تعهد به قوانین در هر شرایطی از بدیهیات هستند؛ مواردی که هرگز قربانی چیز دیگری نمیشوند. باقی مصادیق مربوط به پایداری مثل خطقرمزهای حفظ کیفیت محصول و شفافیت با مصرفکننده هم از همین ذهنیت تبعیت میکنند. تعهد جدی و فعالانه به موضوعاتی که شاید در کسبوکارهای مشابه در حد اجرای حداقلها و استانداردها باقی میمانند، در این مجموعه بدلیل وجود همان ذهنیت و دغدغهها، شکل وسیعتری به خود میگیرند. برای ما تعهد به پایداری محدود به تولید محصول باکیفیت نیست، بلکه میدانیم این حوزه در صنعت ما چه ابعاد گسترده و وسیعی دارد. تلاش ما این است که با شناخت و تسلط به محدودیتهای داخلی و محیطی، رفتهرفته بتوانیم در سایر بخشهای زنجیره تامین خود نیز اثرات منفی را کاهش دهیم و ارزش مشترک خلق کنیم.
درمسیر تولید کالاهای پایدار به ویژه محصولات شرکت رکسان و دارا معمولا با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟
در مسیر تولید کالاهای پایدار، تولیدکنندگانی مثل ما معمولاً با چالشهای مختلفی روبه‌رو هستند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد مواردی نظیر دسترسی به مواد اولیه پایدار، تکنولوژی و نوآوری، استانداردها و تاییدیه‌ها و تغییرات قوانین و مقررات از این دست استو
فکر می‌کنید بازار فعلی ظرفیت توسعه محصولات مشابه را دارا است؟ با اتخاذ چه تصمیماتی میتوان عموم مردم را به سمت مصرف محصولات پایدار سوق داد؟
بدلیل شرایط اقتصادی، اصلیترین مولفه به قیمتگذاری کالاها برمیگردد. در همین لحظه مخاطب اصلی بسیاری از محصولات ما که با مواد اولیه باکیفیت و ممتاز تولید میشوند و به شیوه سالم و شفافی توزیع میشوند، غالبا از طبقه اقتصادی-اجتماعی A است. این درحالی است که دانش و آگاهی از این حوزه اصلا محدوده به این طبقه نیست و افراد از سایر طبقههای اقتصادی-اجتماعی هم بدنبال این ارزشها برای سلامت خود و محیط پیرامون هستند. اما شرایط جور دیگری پیش میرود. طبیعتا اگر بشود دسترسپذیری این کالاها را بیشتر کرد، میتوان این حق انتخاب را به جامعه داد و آنوقت با چشم بازتری از موفقیت یا رکورد بازار آن صحبت کرد.
نقش رسانه و رویدادهایی نظیر رویداد تولید مسئولانه و بهره‌وری را در توسعه فرهنگ مصرف و تولید پایدار چگونه ارزیابی می‌کنید.
رسانه‌ها نقش اثرگذاری در توسعه فرهنگ مصرف و تولید پایدار دارند. به نظر من رویدادی مثل این رویداد میتواند در زمینههای مختلفی به صنایع و تولیدکنندگان و همینطور مصرفکنندگان کمک کند. پیش از همه اینها انتظار میرود همچین رویدادی ذینفعان اصلی خود و کانالهای ارتباطی اثرگذار با آنها را به درستی شناسایی کند و پیامهای روشن و صریحی را از این طریق در حوزه محورهای اصلی رویداد مبادله کند.
این گفت گو نسخه خلاصه شده‌ای از مصاحبه می‌باشد. از شما دعوت میشود تا نسخه کامل آن را در وب سایت رویداد تولید مسئولانه و بهره وری مطالعه نمایید. مطالعه کامل مصاحبه.
