ما اکثرا به بچهها میگوییم بنشینند و غذا بخورند.
زندگی امروز پُرمشغلهتر از هر زمان دیگری است و خیلی از ما خیلی از کارها را با شتاب انجام میدهیم تا در وقت صرفهجویی کرده باشیم. گذشته از اینها بیشتر ما تلاش میکنیم کمتر بنشینیم و بیشتر راه برویم. به هر حال همیشه شنیدهایم که میگویند یکجانشینی میتواند سبب چاقی و دیابت و کلا بیماری شود اما در مورد غذا خوردن چطور؟
ما به بچهها میگوییم بنشینند و غذا بخورند. امروزه دانشمندان این توصیه را تائید کردهاند و میگویند ایستاده غذا خوردن میتواند دریافت ما از مزه و طعم غذا، دمای آن و حتی مقدار غذایی که میخوریم را تغییر دهد.
هر پنج حس ما (بویایی، چشایی، بینایی، لامسه و شنوایی) در غذا خوردن دخیلاند. آیا ایستادن و حفظ تعادل و هماهنگی بدن حین ایستاده غذا خوردن میتواند بر این حسها اثر بگذارد؟
تئوری که در این مورد وجود دارد میگوید وقتی افراد استرس دارند یا ناراحتند، غذا به دهانشان مزه خوبی نمیدهد. گفته میشود ایستاده غذا خوردن سبب استرس خفیفی برای بدن میشود، بنابراین این استرس بر تجربهای که در غذا خوردن به دست میآورید اثر میگذارد.
وقتی ایستاده و تندتند غذا میخوریم، احتمال اینکه حواسمان پرت چیزهای دیگر شود بیشتر است و وقتی روی غذا تمرکز نمیکنیم و توجهی به لقمههایی که به دهان میبریم نداریم، کمتر احساس سیری و رضایت از خوردن میکنیم
آیا ایستاده غذا خوردن مفید است؟
برای برخی از افراد، ایستادن حین غذا خوردن ممکن است به تسکین علائم ریفلاکس اسید معده که یکی از شایعترین مشکلات گوارشی است کمک کند. ریفلاکس اسید زمانی روی میدهد که فشار زیاد در معده باعث میشود محتویات معده (شامل غذا، اسید و مایعات گوارشی) به سمت و بالا و به طرف مری حرکت کنند. این عارضه علائمی مانند احساس سوزش در وسط سینه یا گلو، مزهی ترش در دهان و آروغ زدن و … ایجاد میکند.
احتمال ریفلاکس اسید وقتی که بعد از خوردن دراز میکشید بیشتر میشود. زیرا در این وضعیت خوابیده، غذا و اسید میتوانند به راحتی از معده بالا آمده و وارد حلق میشود که هم سطح با معده است؛ اما در وضعیت ایستاده، فشار کمتری به معده وارد میشود. بنابراین اگر در حالت ایستاده غذا بخورید، محتویات معده بالا نمیآید و در نتیجه ریفلاکس و سوزش سردل هم کمتر میشود. البته این اصلا به معنی برتری ایستاده غذا خوردن نسبت به نشسته غذا خوردن نیست و ممکن است در طولانیمدت اثر عکس داشته باشد.
غذا خوردن در حالت ایستاده به دو دلیل میتواند مضر باشد
با وجود چیزهایی که گفتیم باز هم ایستاده غذا خوردن اثرات نامطلوبی بر گوارش دارد:
میتواند موجب گاستریت و نفخ شود
از نظر فیزیولوژیکی وقتی هنگام غذا خوردن میایستید، خون در پاهایتان جمع میشود (به دلیل جاذبه) و این باعث میشود خون کافی به سمت دستگاه گوارش نرود. درنتیجه کربوهیدرات خوب هضم نمیشود و نفخ و گاستریت ایجاد میکند.
ضمنا ایستاده غذا خوردن معمولا با سریعتر خوردن همراه است. تند تند غذا خوردن هم باعث میشود هوای بیشتری با غذا ببلعید که باعث نفخ خواهد شد.
میتواند موجب پُرخوری شود
همانطور که گفتیم، ایستاده غذا خوردن باعث تندتند خوردن میشود و این سرعت، نتیجهاش کوتاهتر شدن زمان کلی خوردن است. مشکل اینجاست که در این شرایط به چند دلیل تشویق میشویم پُرخوری کنیم.
اول اینکه ایستاده غذا خوردن معمولا با حرکت کردن همراه است که باعث گوارش سریعتر شده و میتواند باعث شد زودتر احساس گرسنگی کنیم.
دوم اینکه وقتی ایستاده و تندتند غذا میخوریم، احتمال اینکه حواسمان پرت چیزهای دیگر شود بیشتر است و وقتی روی غذا تمرکز نمیکنیم و توجهی به لقمههایی که به دهان میبریم نداریم، کمتر احساس سیری و رضایت از خوردن میکنیم.
از سویی دیگر، هر چه زمان بیشتری برای جویدن غذا صرف کنیم، احتمال پُرخوری کمتر میشود.
روی زمین نشستن و غذا خوردن قلب را تقویت میکند
همه میدانیم که غذا خوردن، دمای بدن را بالا میبرد زیرا به انرژی بیشتری برای گوارش غذا نیاز دارد. به همین دلیل گاهی موقع غذا خوردن گرممان میشود یا حتی عرق میکنیم. قلب ما برای اینکه با این فرایند همراهی کند بیشتر تلاش میکند تا به سیستم گوارش کمک نماید. وقتی پاهای ما پایینتر و زیر قلبمان قرار دارد، مثلا وقتی ایستادهایم یا روی صندلی نشستهایم، جریان خون به سمت پاها میرود اما وقتی روی زمین چهارزانو مینشینیم، گردش خون بدنمان بهتر است و این به نفع قلب خواهد بود. بنابراین روی زمین نشستن و غذا خوردن به نفع قلبمان است.
روی زمین نشستن و غذا خوردن مغز را آمادهی گوارش میکند
وقتی روی زمین چهارزانو مینشینیم و غذا میخوریم به گوارشمان کمک میکنیم. در یوگا، این وضعیت سوکاسانا (نشستن راحت) نام دارد که فرد را راحتتر و آگاهتر میکند. این باور وجود دارد که وقتی برای غذا خوردن اینگونه مینشینیم، به مغزمان به طور اتوماتیک این پیام را میفرستیم که برای گوارش آماده شود.
بالاخره ایستاده غذا خوردن تا چه اندازه بد است؟
این انتخاب شماست که ایستاده غذا بخورید یا نشسته. چیزی که مهم است اینکه هنگام غذا خوردن تمرکزتان را روی غذا بگذارید و به بدنتان و اعلام نیازهایی که میکند توجه داشته باشید.
در واقع افرادی که با ذهنآگاهی غذا میخورند، یعنی به غذا توجه دارند و کاملا در لحظهاند، اغلب کمتر میخورند و حین خوردن لذت بیشتری از غذا میبرند و بیشتر سراغ غذاهای سالم میروند.