به گزارش ساناپرس، عامل کم بارشی ایران ترکیه است یا آمریکا؟ کاهش بارش‌ها؛ تغییر اقلیم یا دستکاری ابرها؟
آب مایه حیات است اما متأسفانه درگذر زمان مشکل تامین آب سخت شده است. علت این است که از یک‌سو مدیریت منابع آب به صورت سنتی است که منجر به کاهش بهره‌وری از منابع آب‌شده است و از سوی دیگر 90 درصد آب کشور به دلیل کشاورزی سنتی هدر می‌رود. در این شرایط برخی نقشه‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که میزان بارندگی در کشورهای همسایه همچون عراق، عربستان و ترکیه بیشتر شده است. اکنون این سؤال مطرح است که خشکسالی که 4 سال متوالی جریان دارد به دلیل تغییرات اقلیمی و دستکاری ابرها است یا به دلیل آلودگی هوا و افزایش گرد و غبار است؟
مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب نسبت به بحران کم آبی در ۱۳ استان هشدار داد و گفت: چه در استان‌های پربارش و چه در استان‌های خشک، آمار بارش‌ها نگران‌کننده است. سیف‌الله آقا بیگی بابیان اینکه علی‌رغم پیش‌بینی‌های هواشناسی، در پاییز بارش قابل‌توجهی نداشتیم، بر اساس آمار اعلام‌شده تا ۵ دی‌ماه متوسط بارش در سال آبی جاری ۴۵ میلی‌متر بوده است. این در حالی است که کشور بر اساس میزان نرمال بلندمدت ۵۳ ساله باید ۶۶ میلی‌متر باران دریافت می‌کرد که اکنون با ۳۳ درصد کاهش بارندگی در اغلب حوضه‌های آبریز روبرو هستیم. نسبت به سال گذشته که سال سختی بود، ۸ درصد عقب‌ماندگی در بارش داریم. به همین دلیل چه در استان‌های پربارش و چه در استان‌های خشک، آمار بارش‌ها نگران‌کننده است. بر اساس آمار استان‌های تهران، قم، مرکزی، فارس، قزوین، زنجان، البرز و چهارمحال و بختیاری نسبت به بلندمدت با کاهش زیاد بارندگی و استان‌هایی نظیر خراسان رضوی، کهکیلویه و بویراحمد و اصفهان با کاهش قابل‌توجهی مواجه هستند. در این میان تنها استان‌های سمنان، مازندران، خراسان شمالی و گلستان از ۹ تا ۳۰ درصد رشد بارندگی داشته‌اند. وی بابیان اینکه آمار مخازن سد‌های کشور نیز خوب نیست، گفت: اکنون مجموع آب ورودی به مخازن سد‌های کشور ۴.۶ میلیارد مترمکعب است؛ علی‌رغم ورودی کم به مخازن سدها، میزان خروجی از سدها همچنان بالا و با ۲۱ درصد رشد همراه بوده است و میزان پرشدگی سد‌های کشور نیز ۴۰ درصد است.
دستکاری ابرها از حرف تا عمل
مدیر دفتر اقلیم و هوا سازمان حفاظت محیط‌زیست بابیان اینکه ایران جزء هفت کشور آسیب‌پذیر از تغییرات اقلیمی است، گفت: اینکه گفته می‌شود دستکاری ابرها علت کم بارشی در کشور است نیاز به بررسی بیشتری دارد که در حال انجام آن هستیم.
داریوش گل علیزاده روز دوشنبه در حاشیه نخستین سمینار علمی « نقش مداخلات منطقه‌ای احتمالی در تغییرات بارندگی کشور » در جمع خبرنگاران گفت: امسال چهارمین سالی است که وارد خشکسالی شده‌ایم بنابراین باید در این زمینه بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر انجام شود تا به نتیجه علمی برسیم.
وی در پاسخ به ایرنا درباره اینکه همه خاورمیانه درگیر کم بارشی و تغییر اقلیم است اما چرا اثر آن در ایران نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است، گفت: در میزان بارندگی و بروز آن متغیرهای زیادی تأثیرگذار است و صرفاً اینکه ابرهای باران‌زا وارد کشور شده‌اند یا نه مطرح نیست در این زمینه به تحقیقات بیشتری نیاز داریم تا بتوانیم با تکیه‌بر آنها اظهارنظرهای علمی داشته باشیم.
مدیریت منابع آب
گل علیزاده درباره تأثیر نحوه مدیریت منابع آب بر خشکسالی و کمبود رطوبت افزود: یکی از ملزومات باران وجود رطوبت برای تشکیل ابرهای باران‌زا است که به‌طور قطع مدیریت منابع آب بر این مسئله بی‌تأثیر نیست، یکی از مشکلات بزرگ کشور نحوه مدیریت منابع آب است از این منابع به درستی استفاده نمی‌کنیم. همچنان برای کشاورزی، آبیاری فضای سبز و حتی ساخت‌وساز از آب شرب استفاده می‌کنیم این یعنی اینکه هنوز تغییر اقلیم و تأثیر آن را باور نکرده‌ایم.
جدی نگرفتن تغییرات اقلیم
گل علیزاده گفت: یکی از موضوعات مطرح‌شده در این سمینار، استفاده از فناوری‌های نوین و باروری ابرهاست. وی در پاسخ به این سؤال که آیا تغییر مسیر ابرهای باران در کشور صحت دارد یا نه تأکید کرد: یکی از پیامدهای اصلی تغییر اقلیم کم بارشی است که چند سالی است با آن مواجه هستیم با این وجود به دلیل نادیده گرفتن تغییر اقلیم، نتیجه این می‌شود که مسائلی همچون تغییر مسیر ابرهای باران‌زا موردتوجه قرار می‌گیرد درحالی‌که اطلاعات امروز نشان‌دهنده این است که کم بارشی و سیر نزولی بارندگی در همه کشورهای همسایه نیز وجود دارد اما همه این‌ها به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد، اگر به نتیجه برسیم که فناوری‌ها در کشور به کاهش تبعات تغییرات اقلیمی کمک می‌کند از این فناوری‌ها استفاده خواهیم کرد. به‌طور مثال وزارت نیرو مسئولیت استفاده از این فناوری‌ها را بر عهده دارد اما باید از همه ظرفیت‌های دستگاه‌های اجرایی استفاده شود تا ما بتوانیم به صورت هدفمند از این طرح‌ها بهره ببریم.
دستکاری سامانه بارشی؟
گل علیزاده اظهار داشت: توجیه اقتصادی اجرای این طرح‌ها نیز مهم است مبنی بر اینکه موضوعی که برای آن هزینه می‌شود چقدر برای کشور دستاورد دارد و همچنین ابعاد اجرای پروژه نیز مهم است. جلسه هنوز به جمع‌بندی مناسبی نرسیده که آیا در زمینه کم بارشی سامانه‌های بارشی دستکاری شده یا همان تأثیر تغییر اقلیم است؟ وی با تأکید بر اینکه گزارش‌های ارائه‌شده در این جلسه نشانگر تأثیر تغییرات اقلیمی بر شرایط بارندگی‌ها است، گفت: دانش تا زمانی که در خدمت مردم و در راستای ارتقای زندگی بشر باشد ارزشمند است اما وقتی نسبت به آن شناخت کافی نداریم باید با احتیاط کامل گام برداریم که خسارتی به محیط‌زیست کشور وارد نشود.
بارش در کشورهای همسایه
گل علیزاده تأکید کرد: در بسیاری از نقاط جهان مسئله تغییر اقلیم هنوز ناشناخته است، معمولاً هر مسئله علمی موافق و مخالف خود را دارد بنابراین رسیدن به جواب صحیح نیازمند بررسی‌های بیشتری است برای این منظور در زمینه بارش‌ها نیز میزان بارندگی ۳۰ ساله کشورهای همسایه بررسی شد که نتیجه نشان داد آنها تحت تأثیر تغییر اقلیم باکم بارشی مواجه هستند. وی افزود: به هر حال برای اظهارنظر درباره علت کم بارشی در کشور و نظر درباره گفته‌های اخیر مبنی بر دستکاری ابرها و جو نیاز به بررسی بیشتری داریم، ازاین‌رو این سلسله نشست‌ها به‌طور مداوم انجام خواهد شد و به محض رسیدن به نتیجه، دستاوردها در اختیار افکار عمومی قرار خواهد گرفت.
