از سادهترین وسایل و ابزارآلات خانگی، تا تجهیزات صنعتی پیشرفته در زمینههای مختلف تولیدی، حضور وسیلهای کاربردی به نام الکتروموتور به چشم میخورد که در این نوشته قصد تحلیل آن را داریم. از الکتروموتور در وسایل مختلف خانگی مانند پنکه، مخلوطکن، جاروبرقی و…، همچنین در پُمپها، کمپرسورها، ماشینهای برقی و… استفاده میشود. بزرگترین نوع موتورهای الکتریکی برای تولید نیروی پیشران کشتیها و فشردهسازی سیالات درون خطوط لوله مورد استفاده قرار میگیرد.
الکتروموتور چیست؟
الکتروموتور یا موتور الکتریکی، نوعی ماشین الکتریکی است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل میکند. به عبارت دیگر الکتروموتورها برای ایجاد انرژی جنبشی (مکانیکی)، از انرژی الکتریکی استفاده میکنند.
طبقهبندی موتورهای الکتریکی
موتورهای الکتریکی را میتوان از چندین نگاه طبقهبندی کرد. برای تامین منبع انرژی الکتروموتورها از دو شیوه میتوان بهره برد. منابع برق جریان مستقیم (AC) مانند باتریها و منابع برق تناوب (DC) مانند شبکه برق و ژنراتورهای الکتریکی، مواردی هستند که برای تامین برق الکتروموتورها مورد استفاده قرار میگیرند. گفتنی است که ژنراتور الکتریکی ساختاری شبیه به موتورهای الکتریکی، اما با کارکردی معکوس دارد؛ به این معنا که با دریافت انرژی مکانیکی، انرژی الکتریکی تولید میکند.
اغلب الکتروموتورها دوار هستند و از طریق اثر متقابل بین میدان مغناطیسی و جریان الکتریکی در داخل یک سیمپیچ برای تولید نیرو به شکل گشتاور و اعمال آن به شفت موتور عمل میکنند. در یک موتور الکتریکی دوار، بخش متحرک «روتور» و بخش ثابت «استاتور» خوانده میشود. با این وجود، موتورهای الکتریکی دیگری نیز هستند که به صورت خطی عمل میکنند. در موتورهای خطی، روتور و استاتور از حالت دوار خارج شدهاند و نیرویی خطی را به صورت طولی تولید میکنند. حال که با اندکی با جزئیات موتورهای الکتریکی آشنا شدیم، قصد داریم الکتروموتور زیمنس و فعالیتهای این شرکت آلمانیِ چندملیتی را مورد بررسی قرار دهیم.
شرکت تولیدی صنعتی زیمنس آلمان
شرکت زیمنس آگ (Siemens AG)، شرکتی آلمانیِ چندملیتی است که اکنون بزرگترین شرکت تولیدی صنعتی در اروپا به حساب میآید. دفتر مرکزی این شرکت در شهر مونیخِ آلمان قرارداد و دفاتر شعبهای متعددی در خارج از خاک آلمان دارد. شرکتِ چندملیتی، به شرکتهایی گفته میشود که خدمات و محصولات خود را در خاک سایر کشورها، با مالکیت و تحت نظارت، ارائه یا تولید میکنند.
تاریخچه مختصر شرکت
شرکت زیمنس در سال 1847 توسط ارنست ورنر فون زیمنس تاسیس شد. یک سال بعد، بزرگترین خط تلگراف میان برلین و فرانکفورت، توسط زیمنس ساخته شد. سال 1866 ارنست زیمنس تغییر بزرگی در مهندسی برق ایجاد کرد. بر پایه دستاورد قبلی مایکل فارادی، دانشمند بزرگ انگلیسی، زیمنس اصول دینام الکتریکی را کشف و ساخت ماشین دینام را که پایه ژنراتورهای برق مدرن و بزرگ بود، آغاز کرد. برخلاف دیگر پژوهشگرانی که در همین زمینه مشغول بهکار بودند، زیمنس در سال ۱۸۶۷ اختراع را ثبت کرد تا حق مالکیت این اثر را در اختیار بگیرد.
دینام الکتریکی زیمنس نهایتا در سال ۱۸۷۵ برای تولید گسترده آماده شد. تولید و توزیع مقدار قابل توجه انرژی الکتریکی با هزینه کم توسط دینامها، موجب شد تا اقتصاد بسیار رشد یابد. تلاشهای ارنست ورنر فون زیمنس پایهگذار مسیری شد، که امروز شرکت آلمانی زیمنس را به یکی از بزرگترین شرکتهای تولیدی صنعتی جهان تبدیل کرده است. الکتروموتور زیمنس نیز به همین دلیل، امروزه در رقابت با سایر رقبا از محبوبیت بالایی برخوردار است.
محصولات و خدمات شرکت
فعالیتهای شرکت زیمنس، دامنه گستردهای از محصولات و خدمات مربوط به مهندسی برق و الکترونیک را شامل میشود. محصولات مرتبط با تجهیزات ساختمانی، کارخانههای بزرگ صنعتی، روشنایی، محصولات پزشکی و… همگی در حوزه فعالیتهای زیمنس قرار میگیرند. اهمیت موتورهای الکتریکی در تولیدات زیمنس، الکتروموتورهای این شرکت را در بین محصولات مشابه تولیدکنندگان جهانی این وسیله، در جایگاه ویژهای قرار داده است. همچنین، با توجه به وسعتی که زیمنس بهعنوان یک شرکت چندملیتی دارد، به وسیله همکاری با سایر شرکتهای مرتبط محصولات مشترکی را تولید میکند؛ موتور لوهر زیمنس، که با همکاری شرکت آلمانی لوهر تولید شده است، نوعی الکتروموتور کمولتاژ است که زیمنس در تولید آن مشهور است.
موتورهای الکتریکی زیمنس
همانطور که در این نوشته گفته شد، الکتروموتور (موتور الکتریکی) یکی از محصولاتی است که شرکت زیمنس در تولید آن شناختهشده است. در زمینه تولید موتورهای الکتریکی ولتاژ پایین، میتوان ادعا کرد که زیمنس بهترین انتخاب است. شرکت زیمنس آلمان دست به تولید موتورهای الکتریکی بهروی بالا زده است. کاهش مصرف انرژی یکی از فاکتورهای اساسی در تولیدات این شرکت است و در الکتروموتور زیمنس همواره افزایش راندمان با کاهش مصرف را میتوان مشاهده کرد.
الکتروموتورهای ضد انفجار که به آنها به اختصار EX نیز گفته میشود طبق استانداردهای آمریکایی NEC و استاندارد اروپایی IEC طراحی شده و ساخته میگردند. الکتروموتورهای ضد انفجار یا EX بر اساس ضریب ایمنیهای مختلفی دستهبندی میشوند. این ضریب ایمنیها شامل ضریب ایمنی خوب یا EExd، ایمنی خوب یا Eexe، ایمنی نسبتاً خوب یا EExp، ایمنی پایین یا EExn، ایمنی عالی یا EExa میشود.
دستهبندی موتورهای الکتریکی زیمنس
الکتروموتورهای این شرکت را در ابتدا میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد؛ الکتروموتورهای بدنه آلومینیومی زیمنس و الکتروموتورهای بدنه چدنی زیمنس. موتورهای الکتریکی زیمنس بر اساس میزان بهرهوری به ترتیب در دسته IE1، IE2، IE3 و IE4 قرار میگیرند. دستههای NEE و NPE نیز براساس استانداردهای NEMA در درجه راندمان استاندارد و راندمان بسیار بالا قرار میگیرند. موتورهای همهمنظوره زیمنس با عنوان NEMA، کاربردهای بسیار زیادی دارند. موتورهای آلومینیومی، کارایی بالا و وزن کم تری دارند. در حالی که موتور چدنی دارای ضمانت عملکرد طولانی مدت هستند.
همانطور که گفته شد، انواع الکتروموتور زیمنس باعث کاهش چشمگیر هزینههای بهرهبرداری شده و در مدت اندکی هزینههای پرداختشده برای تهیه آن، از طریق صرفهجویی در مصرف انرژی جبران میشود. موتورهای الکتریکی زیمنس را میتوان به دستههای زیر تقسیمبندی کنیم:
1- موتور DC
2- موتور دالاندار
3- موتور تکفاز
4- موتور سه فاز
5- موتورهای ولتاژ بالا یا پایین
6- گیربکس زیمنس
7- الکتروموتور دارای ترمز
لازم به ذکر است، که موتورهای تکفاز که در شرکت آلمانی تولید میشود، در بازار ایران موجود نیست.
موتورهای زیمنس در ایران
ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان، مشتری محصولات و خصوصا موتورهای الکتریکی زیمنس است. اکنون، ممکن است این پرسش وجود داشته باشد که آیا محصولات زیمنسی که در اختیار ما قرار میگیرد تولید اصل شرکت زیمنس آلمان هستند؟
موتورهای تولیدی اصل شرکت زیمنس آلمان، تا توان 200 وات در کشور جمهوری چک تولید میشوند. در بازار ایران البته، الکتروموتور زیمنس تولیدِ کشور چین نیز وجود دارد، که برای اطمینان از خرید خود بهتر است که به اصالت فروشگاه مورد نظر توجه شود. موتورهای الکتریکی زیمنس در ایران، ضمانتنامه رسمی ندارند و اگر شرکتی هنگام فروش گارانتی ارائه میدهد، صرفا تعهدی از طرف فروشنده برای خریدار است.
الکتروموتور ترمزدار زیمنس
انواعی از الکتروموتور هستند که به دلیل کاربرد خاصشان دارای ترمز هستند و شروع و توقف کار آنها در لحظه اتفاق میافتد. در پایان کار این الکتروموتورها به دلیل وجود ترمز حرکت آنها بلافاصله و به سرعت متوقف میشود؛ در صورتی که در الکتروموتورهای بدون ترمز اینگونه نیست و توقف آنها با شتاب کمتر و آهسته صورت میگیرد. این نوع الکتروموتورها در صنایع مختلفی از جمله آسانسورها و بالابرها، پلههای برقی، پمپها، توربینهای بادی و خطوط مونتاژ در کارخانجات تولیدی مورد استفاده قرار میگیرند.
جمعبندی
در این مقاله به ارائه توضیحاتی درباره الکتروموتور زیمنس آلمان پرداختیم. الکتروموتور وسیلهای است که تقریباً در تمامی صنایع از جمله لوازم خانگی، ساختمانی، کشتیسازی، کارخانجات تولیدی و… کاربرد داشته و کار آن تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی است. همانطور که از وظیفه آن میتوان فهمید این وسیله در بیشتر لوازم برقی مورد استفاده قرار میگیرد. شرکت زیمنس آلمان یکی از معتبرترین و شناختهشدهترین شرکتهای تولیدکننده الکتروموتورهاست. انواع الکتروموتور زیمنس آلمان با توجه به کاربرد آنها تک فاز، سه فاز، ضد انفجار، ترمز دار و… هستند. اجزاء اصلی تشکیلدهنده الکتروموتور زیمنس، الکتروموتور لوهر و هر الکتروموتور دیگری روتور و استاتور هستند. استاتور به قسمت ثابت الکتروموتور و روتور به قسمت متحرک استاتور گفته میشود. آلیاژهای به کار رفته در الکتروموتور زیمنس از بهترینها بوده و باعث دوام و استحکام بالای این محصولات استفاده از این آلیاژهای باکیفیت است.
در صورتی که مطلب حاضر برای شما مفید واقع شده و یا نظر و پیشنهادی درباره مطلب حاضر دارید، لطفاً در قسمت نظرات آن را با ما به اشتراک بگذارید.