دیابت یک بیماری شایع و ایران می باشد که انواع ً متابولیک در سراسر جهان مخصوصا مختلفی دارد اما به طور کلی دیابت یک بیماری مهم است که در آن بدن به دلیل نبود میزان کافی از هورمون انسولین، قادر به کنترل قند خون نیست. دیابت در زمان بارداری به عنوان رایج ترین مشکل پزشکی شناخته شده است و 4 درصد از زنان باردار را شامل می شود. تشخیص دیابت بارداری در دوران بارداری بسیار مهم است و اگر در دوران بارداری دیابت بارداری کنترل نشود عوارضی برای مادران و جنین دارد لذا با توجه به اهمیت موضوع آفتاب یزد در اینباره با دکتر فاطمه نعمت اللهی، جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی و دکتر سید حسین دهقان منشادی، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم گفتگو کرده است.
کتر نعمت اللهی در این باره می گوید: دیابت حاملگی که به اختصار به آن “GDM “گفته می شود، شایع ترین شکل دیابت در حاملگی می باشد و حدود ۲ تا ۵ درصد زنان حامله را گرفتار می کند. وی بیان کرد: دیابت حاملگی یک حالت عدم تحمل گلوکز می باشد و تنها در زمان حاملگی خصوصا ماه های آخر رخ می دهد و با غیر طبیعی شدن تست تحمل گلوکز یاGTT در حاملگی و طبیعی شدن آن بعد از زایمان مشخص می شود. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی عنوان کرد: معموال دیابت حاملگی در افرادی که سابقه ای از دیابت را بازگو نمی کنند از نیمه دوم بارداری آغاز می شود و معموال پس از بارداری عالئم رفع می شود. اما بروز دیابت در سه ماهه اول از عالئم دیابت آشکار می باشد. وی مطرح کرد: عالئم شایع دیابت بارداری شبیه سایر نشانه های مرتبط با بارداری است. لذا تشخیص آن سخت است اما اگر هر یک از عالئم دیابت بارداری را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید تا آزمایش سنجش قند خون را برای شما بنویسد. دکتر نعمت اللهی ابراز کرد: پرخوری از عالئم دیابت بارداری است، ولی علی رغم آن زن باردار ممکن است دچار کاهش وزن شود. بدن در پاسخ به میزان باالی هورمون انسولین در خون، انسولین بیشتری را تولید و ترشح می کند. یک تاثیر انسولین این است که اشتها را زیاد می کند،
دراین جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی عنوان کرد: زن باردار مبتال به دیابت بارداری دچار تشنگی زیاد می شود، زیرا بدن برای رقیق کردن گلوکز باال در خون، آب و مایعات بیشتری طلب می کند. همچنین بدن برای رقیق کردن خون، مایعات را از بافت ها به سمت خون بیرون می کشد؛ به عنوان مثال آب عدسی چشم را خارج می کند. این عمل مسیر تمرکز بینایی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تاری دید می شود. وی ادامه داد: وقتی نوسانات قند خون در زن باردار زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون )گلوکز( به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند. لذا انرژی بدن کم می شود. دکتر نعمت اللهی اظهار کرد: پرادراری یکی از عالئم دیابت است، زیرا کلیه ها با افزایش حجم ادرار می خواهند قند اضافی را از خودشان دور کنند.این دفع زیاد ادرار با دفع متناوب مقادیر کم ادرار که طی بارداری شایع است متفاوت می باشد. دادن آزمایش ادرار میزان باالی گلوکز را در ادرار مشخص می کند. مصرف زیاد مایعات در اثر تشنگی زیاد باعث می شود زن باردار ادرار زیادی از بدن دفع کند.
گلوکز استفاده کرده و تکثیر پیدا می کنند. در اثر قند خون باال سیستم ایمنی بدن در معرض خطر قرار می گیرد و باعث می شود سلول های قارچ به عفونت قارچی تبدیل شوند. دیابت باعث رشد زیاد قارچ کاندیدا آلبیکانس می شود، در نتیجه فرد دچار عفونت های مکرر قارچی می گردد.
دکتر نعمت اللهی اذعان داشت: زمانی که یک خانم باردار عالمت قابل توجهی از دیابت بارداری را نشان ندهد و عالئم آن شبیه عالئم بارداری عادی باشند، انجام آزمایشات تشخیص دیابت بارداری، به عنوان بخشی از مراقبت های پیش از زایمان برای زنان در معرض خطر بین هفته های ۲4 تا ۲۸ بارداری الزم است. برای این تشخیص )غربالگری(، پزشک آزمایش خون را برای اندازه گیری میزان گلوکز خون برای خانم باردار تجویز می کند. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی بیان کرد: یک خانم باردار به طور متوسط در سه ماهه دوم بارداری، نیم کیلوگرم وزن در هفته اضافه می کند، ولی اگر خیلی بیشتر وزن اضافه کرد، یا افزایش وزن او متوقف شد و یا وزنش کم شد، باید به پزشک متخصص خودش مراجعه کند زیرا امکان ابتال به دیابت بارداری وجود دارد.
وی مطرح کرد: اگر سلول های بدن نتوانند از هورمون انسولین استفاده کنند، در نتیجه گلوکز نمی تواند وارد سلول ها شود و میزان آن در خون باال می رود در نتیجه بدن مجبور می شود برای تأمین انرژی مورد نیاز سلول ها، عضالت و ذخایر چربی بدن را بسوزاند. بنابراین زن باردار در اثر کاهش بافت ها و عضالت بدن دچار کاهش وزن و خستگی و بیحالی دائمی می شود زیرا این عمل باعث می شود بدن انرژی بیشتری مصرف کند. دکتر نعمت اللهی ادامه داد: وقتی نوسانات قند خون زیاد شود باعث احساس خستگی می گردد، زیرا بدن نمی تواند به طور مناسب از قند خون )گلوکز( به عنوان سوخت برای تولید انرژی استفاده کند.
لذا انرژی بدن کم می شود. این جراح و متخصص زنان و زایمان و… این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی بیان کرد: عوامل خطر ابتال به دیابت بارداری عبارتند از داشتن اضافه وزن قبل از بارداری یا در طی بارداری، ژنتیک، وجود قند در ادرار مادر، قند خون در حالت ناشتا زیاد باشد یا در آزمایش تحمل گلوکز به عدم تحمل گلوکز مبتال باشند، سابقه خانوادگی ابتال به دیابت، سابقه به دنیا آوردن حداقل یک نوزاد با وزن باالی 4کیلوگرم، سابقه به دنیا آوردن نوزاد مرده، ابتال به دیابت حاملگی در بارداری قبلی و زیاد بودن مایع آمنیوتیک. وی بیان کرد: خیلی از زنانی که به دیابت حاملگی مبتال می شوند هیچکدام از فاکتورهای خطر ذکر گفته شده را ندارند، اما با این حال به دیابت حاملگی مبتال می شوند. دکتر نعمت اللهی مطرح کرد: عوارض دیابت بارداری عبارتند از سقط مکرر، مرده زایی، تولد نوزاد درشت، تولد نوزاد نارس، افت قند خون در نوزاد، افزایش احتمال فشار خون بارداری. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی اذعان کرد: جهت تشخیص دیابت بارداری، برای تمامی خانم های باردار در ویزیت اولیه قند خون ناشتا همراه سایر آزمایشات معمول انجام می شود. چنانچه قند خون ناشتا باالی ۹۵ باشد، تست امتحان گلوکز در ویزیت اولیه انجام می شود و چنانچه قند خون ناشتای خانم باردار مشکلی نداشته باشد تست GCT در هفته ۲۸ الی ۲4 بارداری انجام می شود.
وی اظهار کرد: در افرادی که در گروه خطر ابتال به دیابت بارداری قرار دارند در صورت طبیعی بودن میزان قند خون در ویزیت اولیه آزمایش GCT باید در هفته ۲4 الی ۲۸ مجددا انجام شود. دکتر نعمت اللهی خاطرنشان کرد: با تشخیص به موقع دیابت بارداری و درمان آن عوارض گفته شده به حداقل می رسد، با انجام اقداماتی که پزشکتان به شما توصیه می کند مانند بررسی میزان قند خون شما به صورت دوره ای، استفاده داروهای تجویز شده توسط پزشک معالجتان و انجام تمرینات ورزشی زیر نظر پزشک معالج، اجرای رژیم غذایی توصیه شده توسط پزشک معالج، انجام سونوگرافی دوره ای برای بررسی میزان رشد جنین و بررسی ضربان قلب و میزان حرکات جنین )NST )برای اطمینان از سالمت جنین.این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی مطرح کرد: در صورت ابتال به دیابت بارداری لزوم استفاده از دستگاه کنترل قند خون و زمان های کنترل توسط پزشک شما تعیین می شود. اگر شما طبق دستور پزشک معالجتان نیاز به کنترل قندخونتان با دستگاه گلوکومتر دارید حتما پس از هر بار چک قند خونتان آن را در دفترچه مخصوصتان ثبت کنید و در زمان ویزیت پزشک همراه خود داشته باشید.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه دیابت بارداری، معموال با اتمام دوران بارداری از بین می رود شما می توانید ۱۲ الی۶ هفته پس از زایمان برای اندازه گیری میزان قند خون خود اقدام کنید.دکتر نعمت اللهی متذکر شد: خانم هایی که سابقه ابتال به دیابت بارداری را دارند باید به خاطر داشته باشند احتمال بروز دیابت در حاملگی بعدی شان و همینطور احتمال ابتالی آنها به دیابت نوع ۲ زیاد می باشد. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی ابراز داشت: معالجه دیابت بارداری یعنی گام برداشتن برای نگهداری قند خون خود در حد نرمال ضمنا کنترل کردن قند خون توسط برنامه غذایی، ورزش، انسولین صورت می گیرد. وی توصیه کرد: در دوران بارداری برای افراد مبتال به دیابت بارداری مفید است که در برنامه غذایی خود از تمام گروه های غذایی استفاده کنند، غذای مورد استفاده خود را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر استفاده کنند، مصرف غذاهای چرب، سرخ کرده و شور را به حداقل برسانند، مصرف شیرینی جات وچربی ها را به حداقل برسانند و روزانه حتما از مواد غذایی فیبردار مانند حبوبات وغالت سبوس دار استفاده کنند. دکتر نعمت اللهی مطرح کرد: در صورت ابتال به دیابت بارداری بهتر است که با تیم پزشکی خود تماس بگیرید و مشورت کنید چه نوع ورزشی برای شما مناسب است
وچنانچه در حال حاضر ورزش می کنید بپرسید چه ورزشهای دیگری نیز می توانید انجام دهید. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی عنوان کرد: در خانم های باردار مبتال به دیابت مصرف هرگونه قرص خوراکی کاهنده انسولین ممنوع می باشد و در صورت نیاز پزشک شما برایتان درمان با تزریق انسولین را آغاز خواهد کرد. وی ابراز کرد: بارداری برای مادران مبتال به دیابت و نوزادان شان خطراتی به همراه دارد. نوزادان مادران مبتال به دیابت بیشتر دارای نقص های مادرزادی هستند و نیز مرده زایی در میان این مادران زیاد دیده می شود و همچنین ممکن است نوزاد به صورت غیر طبیعی بزرگ باشد و همین موضوع زایمان را با مشکالتی مواجه می کند.
دکتر نعمت اللهی بیان کرد: افراد می توانند با مراقبت های دقیق و سختگیرانه در مورد قند خون قبل و هنگام بارداری از بروز مشکالت دیابت بارداری جلوگیری کنند. برای مثال نوزادان مادران مبتال به دیابت ۱۰درصد شانس به دنیا آمدن با یک نقص مادرزادی را دارند در مقایسه با نوزادان مادران غیر دیابتی که تنها ۲درصد شانس به دنیا آمدن با نقص مادرزادی را دارند. این در رابطه با نخاع، کلیه ها و قلب است. َ نقص ها غالبا این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی اضافه کرد: با کنترل دقیق قند خون قبل و هنگام بارداری می توان بروز این گونه نقص های مادرزادی را به مقدار زیاد کاهش داد. در واقع کنترل قند خون در ۱۲ هفته اول بارداری بسیار مهم است زیرا در طی این زمان ارگان های اصلی جنین شکل می گیرند. وی افزود: زمانی که جنین بیش از حد نیاز در رحم تغذیه شده باشد و در نتیجه مقدار انسولین در جنین زیاد باشد،
بعد از خاتمه بارداری به دنبال قطع منبع قندخون که از طریق بند ناف به جنین منتقل می شد، دچار افت قندخون می شود که می تواند سبب تشنج نوزاد گردد. دکتر نعمت اللهی می گوید: برای اینکه حاملگی موفقی را داشته باشید مقدار هموگلوبین C۱A شما بایستی در محدوده یک درصد باالتر یا پائین تر از مقدار نرمال قبل از شروع حاملگی تان باشد چنانچه در کنترل قند خون تان موفق باشید نوزاد شما بهترین شانس را برای شروع یک زندگی سالم خواهدداشت و از سوی دیگر شما خواهید توانست نوزادی با وزن نرمال ) نه بطور غیر طبیعی با اضافه وزن ( به دنیا آورید. این موضوع سبب سالمتی شما در دوران بارداری و بعد از آن می شود. این جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی گفت: خانم هایی که سابقه ابتال به دیابت بارداری را دارند باید به خاطر داشته باشند احتمال بروز دیابت در حاملگی بعدی شان و همینطور احتمال ابتالی آنها به دیابت نوع ۲ زیاد می باشد. با‌عالئم‌مشخصی‌روبه‌رو‌نمی‌شود ً
آفتاب یزد – نجمه حمزه نیا
